Tinh trùng yếu là một trong những vấn đề phổ biến ở sức khỏe sinh sản nam giới. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và tâm lý người bệnh mà còn gây ra nhiều khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên, khiến nam giới có thể đối mặt với nguy cơ vô sinh nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Vậy thế nào là tinh trùng yếu? Điều trị tinh trùng yếu như thế nào hiệu quả?
Tinh trùng yếu là tình trạng tinh trùng nam giới bị suy giảm về chất lượng. Trong đó, tỷ lệ tinh trùng di động dưới 75%, tỷ lệ chết và bất động cao hơn 25%, tinh trùng di động ở mức dưới 50% và di động nhanh chỉ dưới 25%. Trong mỗi lần xuất tinh, lượng tinh dịch ít hơn 2ml và số lượng tinh trùng ước tính ít hơn 40 triệu con. Đây được gọi là trường hợp tinh trùng ít.
Tinh trùng yếu thường được xác định thông qua xét nghiệm tinh dịch đồ, một xét nghiệm thường quy trong quá trình đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới. Kết quả này sẽ thể hiện rõ về mật độ tinh trùng, hình thái và độ di động của tinh trùng có đạt đúng các chỉ số bình thường hay không. (1)
Tinh trùng yếu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định nguyên nhân tinh trùng yếu cụ thể giúp bác sĩ có thể chẩn đoán và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả. Hai nhóm nguyên nhân chính thường được xác định có liên quan đến tình trạng tinh trùng yếu bao gồm “bệnh lý” và “môi trường sống”.
Một số bệnh lý phổ biến ở nam giới là nguyên nhân gây ra tình trạng tinh trùng yếu, bao gồm:
Bên cạnh nguyên nhân bệnh lý, quá trình sản xuất và chất lượng tinh trùng có thể bị ảnh hưởng do nam giới tiếp xúc quá nhiều với một số yếu tố môi trường, bao gồm:
Trên thực tế, hầu hết nam giới trong độ tuổi sinh sản đều có thể mắc phải tình trạng tinh trùng yếu. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng một số nhóm đối tượng sau đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn,
Bác sĩ Nguyễn Công Minh – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh Quận 8 cho biết, một trong những dấu hiệu tinh trùng yếu là tình trạng khó thụ thai tự nhiên.
Khi một cặp vợ chồng có quan hệ tình dục đều đặn trong vòng 6 tháng đến 1 năm không dùng biện pháp tránh thai nhưng không thành công, đặc biệt khi người phụ nữ đã được xác định không có vấn đề ở sức khỏe sinh sản, thì khả năng cao vấn đề có thể nằm ở người nam. Trong đó tinh trùng yếu là nguyên nhân chủ yếu làm giảm khả năng tinh trùng thụ thai với trứng, dẫn đến khó mang thai.
Lúc này, hai vợ chồng nên thăm khám sớm tại các cơ sở y tế hoặc bệnh viện có chuyên khoa Nam học/Hỗ trợ sinh sản để được kiểm tra và xác định chính xác tình trạng bệnh, từ đó xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp, cải thiện khả năng có thai.
Bên cạnh đó, vẫn còn một số biểu hiện có thể gợi ý người nam đang gặp tình trạng tinh trùng yếu, bao gồm:
Tinh trùng yếu ở nam giới đặc trưng ở sự suy giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng thụ thai, tạo ra áp lực tâm lý cho các cặp vợ chồng đang mong con, mà còn là dấu hiệu gợi ý một vài vấn đề ở hệ thống sinh dục như viêm nhiễm, rối loạn hormone, khối u… Những vấn đề này có thể khiến nam giới đối mặt với nguy cơ vô sinh nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
>> Xem thêm: Tinh trùng yếu có thụ thai được không?
Để chẩn đoán tình trạng tinh trùng yếu ở nam giới, các bác sĩ sẽ tiến hành một loạt các kiểm tra và xét nghiệm để xác nhận chẩn đoán và nguyên nhân gây bệnh, bao gồm:
Đây là bước đầu tiên của quá trình chẩn đoán tinh trùng yếu, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng cơ quan sinh dục ngoài và khai thác thông tin bệnh lý người bệnh đã từng mắc phải trước đây, tiền sử chấn thương hoặc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, cũng như thói quen sinh hoạt tình dục.
Xét nghiệm tinh dịch đồ là xét nghiệm thường quy khi đánh giá các vấn đề về sức khỏe sinh sản nam giới. Trong đó, kết quả xét nghiệm cho biết các thông số quan trọng như số lượng, độ di động, hình thái của tinh trùng, từ đó giúp bác sĩ chẩn đoán và xác định nguyên nhân gây bệnh. (2)
Để đảm bảo tính chính xác cho kết quả phân tích tinh dịch đồ, nam giới cần lưu ý một số điều sau:
Siêu âm tinh hoàn là phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn và không xâm lấn, cho phép bác sĩ quan sát được hình ảnh chi tiết về kích thước và cấu trúc bên trong tinh hoàn, từ đó đánh giá tình trạng sức khỏe sinh sản của bệnh nhân và đề xuất các bước điều trị tiếp theo.
Nội tiết tố đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất tinh trùng và điều hòa chức năng sinh sản. Do đó, xét nghiệm định lượng hormone giúp bác sĩ xác định xem có sự mất cân bằng nào ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không. Các hormone thường được kiểm tra bao gồm testosterone, LH, FSH.
Phương pháp này được sử dụng để kiểm tra xem có tình trạng xuất tinh ngược dòng hay không. Hiện tượng xuất tinh ngược có thể gây ra tinh trùng yếu vì tinh dịch không được phóng ra ngoài mà thay vào đó chảy ngược vào bàng quang, làm giảm lượng tinh dịch và số lượng tinh trùng trong mỗi lần xuất tinh.
Khi nam giới gặp tình trạng tinh trùng yếu có nồng độ tinh trùng cực thấp có thể liên quan đến nguyên nhân di truyền. Phân tích gen sẽ cho biết liệu có những thay đổi nào trong bộ nhiễm sắc thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không. Bên cạnh đó, phân tích gen cũng có thể được chỉ định để chẩn đoán các hội chứng bẩm sinh hoặc di truyền khác.
Xét nghiệm này bao gồm việc lấy mẫu từ tinh hoàn để xác định quá trình sản xuất tinh trùng có bình thường hay không. Tuy nhiên, sinh thiết tinh hoàn chỉ được sử dụng cho một số trường hợp nhất định và không được dùng để chẩn đoán nguyên nhân vô sinh.
Một ống nhỏ có đầu siêu âm được đưa vào trực tràng để kiểm tra tuyến tiền liệt và xác định xem có tắc nghẽn ở các ống dẫn tinh và túi tinh gây ra tình trạng tinh trùng yếu hay không.
Có nhiều phương pháp có thể điều trị tinh trùng yếu, thế nhưng để tối ưu kết quả điều trị, các bác sĩ sẽ cần xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và tình trạng cụ thể ở từng bệnh nhân, từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp.
Bác sĩ Công Minh cho biết, đối với những trường hợp nam giới bị tinh trùng yếu xuất phát từ lối sống không lành mạnh, ăn uống thiếu chất, người bệnh cần chú ý thay đổi thói quen sinh hoạt và tăng cường bổ sung những loại thực phẩm tốt cho sức khỏe nhằm cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng.
Một số loại thuốc kháng sinh có thể được sử dụng trong điều trị tinh trùng yếu do viêm nhiễm. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, người bệnh nên tuân thủ đúng liều lượng và thời gian dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Tránh tự ý dùng thuốc hoặc áp dụng các “bài thuốc dân gian” chưa được kiểm chứng để tránh những hệ luỵ không mong muốn, có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.
>> Xem thêm: Tinh trùng yếu có chữa được không?
Khi xác định nam giới bị tinh trùng yếu xuất phát từ tình trạng mất cân bằng nội tiết tố, các bác sĩ có thể đề nghị sử dụng liệu pháp hormone thay thế nhằm tăng nồng độ testosterone trong cơ thể, từ đó kích thích sản xuất tinh trùng và cải thiện chức năng sinh sản.
Phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả cho các trường hợp tinh trùng yếu do các vấn đề cấu trúc hoặc tắc nghẽn trong hệ thống sinh sản nam giới, chẳng hạn như giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc tắc ống dẫn tinh.
Trong trường hợp nam giới được chẩn đoán không có tinh trùng trong tinh dịch do tắc nghẽn, bác sĩ sẽ khuyến khích bệnh nhân thực hiện các thủ thuật trích tinh trùng từ mào tinh hoặc tinh hoàn để thu thập tinh trùng phục vụ các chu kỳ hỗ trợ sinh sản, giúp nam giới có thể bảo tồn khả năng sinh sản hiệu quả.
Trên thực tế hiện nay chưa có biện pháp nào được chứng minh có thể phòng ngừa hiện tượng tinh trùng yếu ở nam giới. Tuy nhiên, để hạn chế nguy cơ mắc phải tình trạng này, nam giới có thể tham khảo một số lưu ý dưới đây:
Tinh trùng yếu là một tình trạng bệnh lý phức tạp xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố nội sinh như di truyền, nội tiết tố và yếu tố ngoại sinh như lối sống, môi trường. Do đó, việc điều trị tinh trùng yếu tại nhà chỉ nên được thực hiện khi có sự chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
>> Xem thêm: Tinh trùng yếu nên ăn gì và không nên ăn gì? 20 thực phẩm cần nhớ
Một số biện pháp nam giới có thể thực hiện tại nhà để cải thiện chất lượng tinh trùng bao gồm thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và tăng cường các hoạt động thể chất. Ngoài ra, việc duy trì cân nặng phù hợp và tránh xa các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia cũng là những yếu tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng tinh trùng.
Lưu ý, những biện pháp này chỉ có tác dụng hỗ trợ cải thiện chất lượng tinh trùng và không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp điều trị y tế chuyên sâu. Chính vì thế, ngay khi nhận thấy những dấu hiệu nghi ngờ tinh trùng yếu, nam giới nên đến thăm khám trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và điều trị phù hợp.
Để trả lời cho câu hỏi tinh trùng yếu có con được không? Bác sĩ Công Minh nhận định, tinh trùng yếu có thể làm giảm khả năng thụ thai, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc vô sinh hoàn toàn. Nếu chất lượng trứng của người vợ tốt và quá trình sinh tinh ở người chồng vẫn diễn ra thì cơ hội thụ thai vẫn còn. Tuy nhiên, với những nam giới tinh trùng yếu thì việc thụ thai thành công sẽ trở nên khó hơn so với những người đàn ông có tinh trùng khỏe mạnh.
Trong những trường hợp tinh trùng yếu nghiêm trọng, khả năng thụ thai tự nhiên rất thấp, nam giới có thể tìm đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để tăng cơ hội mang thai và có con. Điều quan trọng là các cặp vợ chồng cần được thăm khám sớm và nhận tư vấn từ các chuyên gia, từ đó lựa chọn được phương pháp phù hợp nhất. Việc điều trị sớm và đúng cách có thể giúp cải thiện đáng kể tỷ lệ thành công và giúp các cặp đôi sớm đón con yêu về nhà.
>> Xem thêm: Tinh trùng yếu có làm IVF được không?
Nam giới được khuyến cáo nên đi thăm khám sức khỏe sinh sản càng sớm càng tốt nếu nhận thấy cả hai vợ chồng không thể thụ thai tự nhiên sau 6 tháng – 1 năm quan hệ tình dục đều đặn không dùng biện pháp tránh thai. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và có các giải pháp can thiệp kịp thời, từ đó tăng cơ hội thụ thai thành công cho cả hai vợ chồng.
Ngoài ra, việc thăm khám trực tiếp cùng các bác sĩ chuyên khoa là điều cần thiết nếu nam giới có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
Khi đến thăm khám, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm cần thiết để đánh giá chất lượng tinh trùng và xác định chính xác nguyên nhân gây tinh trùng yếu, từ đó đề xuất các phương án điều trị phù hợp. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ tư vấn về các phương pháp hỗ trợ sinh sản như IVF giúp các cặp đôi có cơ hội mang thai và sinh con thành công.
Nam giới có nhu cầu thăm khám và kiểm tra các vấn đề bất thường nghi ngờ tinh trùng yếu, có thể đến trực tiếp Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống BVĐK Tâm Anh (IVFTA) để được các chuyên gia, bác sĩ giỏi hỗ trợ.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tinh trùng yếu tuy không phải bệnh lý gây nguy hại đến tính mạng người bệnh nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai cũng như sức khỏe sinh sản nam giới. Chính vì thế, các quý ông nên chủ động nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe sinh sản, thăm khám định kỳ hoặc đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa kiểm tra ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bất thường ở sức khỏe hay tinh dịch.
