Tỷ lệ vô sinh nam hiện nay đang có xu hướng gia tăng trên toàn cầu, gây ra những tác động sâu sắc đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của nam giới. Việc nhận biết những nguyên nhân gây vô sinh ở nam sẽ giúp các quý ông chủ động phòng tránh và có sự chuẩn bị tốt hơn trong bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình.
Theo báo cáo mới nhất từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) (1), có khoảng 60 – 80 triệu cặp vợ chồng trên toàn thế giới bị vô sinh, ước tính trong 6 cặp đôi thì sẽ có 1 trường hợp gặp khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên. Riêng tại Việt Nam đã ghi nhận có hơn 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh, trong đó khoảng 40% nguyên nhân vô sinh bắt nguồn từ nam giới. Nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam có thể do di truyền, bệnh lý, vấn đề trong giao hợp và lối sống…
Để lý giải cho vấn đề này, ThS.BS Lê Đăng Khoa – Trưởng đơn vị Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh – Quận 8 cho biết, với nhịp sống hiện đại ngày nay, nam giới đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn đe dọa sức khỏe sinh sản đến từ chế độ ăn uống không lành mạnh, lười vận động, tiếp xúc với các hóa chất có hại, áp lực công việc và môi trường sống ô nhiễm…
>> Xem thêm: Vô sinh có di truyền không?
Ngoài ra, các bệnh lý gây ảnh hưởng sinh sản như viêm nhiễm ở tinh hoàn, mào tinh, ung thư tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh… đều có thể tác động tiêu cực đến quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng, từ đó tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới.
Thực trạng này đòi hỏi cần có sự can thiệp sớm, nâng cao nhận thức của nam giới về chăm sóc sức khỏe sinh sản trước những nguy cơ ngày càng gia tăng trong cuộc sống hiện đại.
Vô sinh ở nam giới hiện đang trở thành một vấn đề y tế ngày càng phổ biến, hiểu rõ những nguyên nhân gây vô sinh ở nam sẽ giúp các quý ông có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Dưới đây là những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ phổ biến nhất liên quan đến vô sinh nam giới cần lưu ý.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vô sinh ở nam là các vấn đề liên quan đến tinh trùng, bao gồm số lượng tinh trùng thấp, hình dạng bất thường và khả năng di chuyển kém. Những vấn đề này có thể làm giảm khả năng thụ tinh với trứng. Ngoài ra, một số nam giới gặp tình trạng vô tinh, tức là không có tinh trùng trong tinh dịch cũng khiến họ không thể thụ thai một cách tự nhiên. (2)
Những nam giới gặp phải vấn đề xuất tinh, chẳng hạn như xuất tinh ngược dòng, nghĩa là tinh trùng đi ngược vào bàng quang thay vì xuất ra ngoài qua dương vật. Điều này khiến tinh dịch không có hoặc có rất ít tinh trùng, từ đó làm giảm cơ hội tinh trùng gặp được trứng để thụ tinh.
Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể xuất phát từ biến chứng của những bệnh lý tại chỗ hoặc toàn thân như chất thương cột sống, phẫu thuật ở bàng quang, tuyến tiền liệt, tiểu đường,…
Rối loạn cương, liệt dương, xuất tinh sớm, bao quy đầu dài, hẹp gây đau khi quan hệ, có bất thường về mặt giải phẫu như lỗ tiểu thấp hoặc những vấn đề về tâm lý khi giao hợp… gây cản trở nam giới trong việc duy trì sự cương cứng của dương vật trong quá trình quan hệ tình dục. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng thụ thai mà còn khiến nam giới tự ti, căng thẳng tinh thần, từ đó làm suy giảm chất lượng cuộc sống của các quý ông.
>> Xem thêm: Quan hệ nhiều có bị vô sinh không?
Kháng thể kháng tinh trùng là khi hệ miễn dịch của nam giới nhầm lẫn tinh trùng của chính mình là tác nhân gây hại và cố gắng tấn công để loại bỏ chúng. Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản ở nam giới.
Tinh hoàn ẩn xảy ra khi một hoặc cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống bìu mà nằm lạc chỗ ở vị trí khác như trong ổ bụng, trong ống bẹn, nằm trên xương mu… Tình trạng này có thể gây suy giảm chức năng sản xuất tinh trùng của tinh hoàn, từ đó làm tăng nguy cơ vô sinh.
Tinh hoàn ẩn thường được phát hiện ở trẻ bị rối loạn nội tiết, dị tật bẩm sinh hay có bất thường di truyền, tuy nhiên một số trường hợp khác lại không xác định được nguyên nhân.
Các khiếm khuyết bẩm sinh hoặc tổn thương ống dẫn tinh xuất phát từ nguyên nhân nhiễm trùng, chấn thương, sau phẫu thuật… có thể gây tổn thương và tắc đường dẫn tinh, từ đó cản trở đường đi của tinh trùng. Sự tắc nghẽn này có thể xảy ra ở bất kỳ khu vực nào, bao gồm bên trong tinh hoàn, trong ống dẫn tinh, mào tinh hoặc trong niệu đạo. Đây được xem là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vô sinh ở nam giới. (3)
Các rối loạn di truyền như Hội chứng Klinefelter, trong đó nam giới sinh ra với hai nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y (thay vì một X và một Y). Hội chứng này gây ra sự phát triển bất thường của các cơ quan sinh sản và làm tăng tỷ lệ vô sinh ở nam giới.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là tình trạng các tĩnh mạch của tinh hoàn bị giãn ra, gây suy giảm lưu lượng máu và ảnh hưởng đến sự điều hoà nhiệt độ ở tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và giảm chất lượng tinh trùng.
Được xem là một trong những nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới, bệnh Celiac là một dạng rối loạn tiêu hoá do nhạy cảm với gluten. Tình trạng này có thể được cải thiện khi nam giới áp dụng chế độ ăn không chứa gluten.
Một số bệnh nhiễm trùng bao gồm các bệnh lây truyền qua đường tinh dục (HIV, lậu, giang mai)… hoặc viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng, suy giảm sức khoẻ tinh trùng hoặc làm tắc nghẽn đường dẫn tinh khiến đường đi của tinh trùng bị cản trở.
Nam giới mắc bệnh ung thư hoặc có khối u thường gặp các vấn đề rối loạn nội tiết tố và ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ quan sinh sản. Không những thế, quá trình hoá trị, xạ trị hoặc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới
Liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid đồng hóa trong thời gian dài, thuốc điều trị ung thư, thuốc kháng sinh… có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sản xuất tinh trùng của nam giới, từ đó tăng nguy cơ dẫn đến vô sinh.
>> Xem thêm: Các loại thuốc gây vô sinh thường gặp
Nam giới từng trải qua các phẫu thuật bìu, phẫu thuật tinh hoàn, tuyến tiền liệt, cắt ống dẫn tinh… có thể đối mặt với nguy cơ vô sinh cao do các biến chứng sau phẫu thuật làm tổn thương cơ quan sinh sản.
Béo phì không chỉ gây gây mất cân bằng hormone mà còn ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng tinh trùng. Ngoài ra, béo phì còn liên quan đến các bệnh lý khác như tiểu đường và huyết áp cao, làm giảm khả năng sinh sản ở nam giới.
Nam giới làm việc trong môi trường độc hại, chẳng hạn như tiếp xúc với hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, kim loại nặng, dung môi hữu cơ hoặc tia bức xạ, có thể dẫn đến số lượng tinh trùng thấp.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh nam giới hút thuốc có số lượng tinh trùng thấp hơn những người không hút thuốc. Các chất độc hại có trong thuốc lá sẽ làm tăng nguy cơ tinh trùng mang đột biến và giảm khả năng sinh sản ở nam giới.
Rượu bia có thể làm giảm nồng độ testosterone, gây ra rối loạn cương dương và giảm sản xuất tinh trùng. Việc sử dụng rượu bia thường xuyên còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
Việc sử dụng ma túy như cần sa, cocain có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới. (4)
Trong hầu hết các trường hợp, nam giới bị vô sinh sẽ không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng đặc trưng nào, họ chỉ phát hiện ra mình bị vô sinh khi không có khả năng giúp nữ giới thụ thai. Chính vì thế, hầu hết nam giới đều được khuyến cáo nên chủ động thăm khám sức khỏe sinh sản sớm khi gặp khó khăn trong việc thụ thai trong vòng 6 tháng (đối với người vợ trên 35 tuổi) và 1 năm (đối với người vợ dưới 35 tuổi).
Đặc biệt, nam giới có các vấn đề tiềm ẩn như mất cân bằng nội tiết tố, rối loạn di truyền, giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc có nguy cơ tắc ống dẫn tinh… nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế, bệnh viện có chuyên khoa Nam học và chuyên khoa Hiếm muộn để được thăm khám, kiểm tra kỹ lưỡng, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
Ngoài ra, việc chủ động thăm khám tiền hôn nhân và kiểm tra sức khoẻ tình dục nam là vô cùng cần thiết khi nam giới nhận thấy bản thân có những dấu hiệu và triệu chứng bất thường như:
Trên thực tế, tình trạng vô sinh ở nam giới không thể ngăn ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, các quý ông có thể làm giảm nguy cơ vô sinh nếu tuân thủ các biện pháp sau đây:
Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng tinh trùng và duy trì sức khỏe sinh sản ở nam giới. Điều chỉnh chế độ ăn uống cân đối, giàu dinh dưỡng, cung cấp đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là các chất giàu chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tinh trùng khỏi các tổn thương do các các gốc tự do gây ra.
Tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây tươi giàu vitamin, uống đủ nước. Tránh sử dụng đồ uống có gas, rượu bia và caffeine quá mức vì những chất này có thể gây mất cân bằng hormone và giảm chất lượng tinh trùng.
Hoạt động thể chất đều đặn với cường độ phù hợp không chỉ giúp tăng cường tuần hoàn máu, nâng cao sức khoẻ tổng thể mà còn nâng cao mức testosterone và cải thiện chức năng sinh sản hiệu quả. Tuy nhiên, nam giới nên tránh tập luyện quá mức hoặc sử dụng steroid đồng hóa, vì có thể gây phản tác dụng, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng.
Tiếp xúc với các chất độc hại trong môi trường sống và làm việc là nguyên nhân gây vô sinh ở nam mà nhiều người thường bỏ qua. Các hóa chất như thuốc trừ sâu, dung môi công nghiệp, kim loại nặng có thể gây tổn thương tinh hoàn, giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
Nam giới làm việc trong môi trường có nguy cơ cao nên tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn lao động, sử dụng trang thiết bị bảo hộ và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với các hóa chất độc hại. Đặc biệt hạn chế nhiệt độ quá nóng ở vùng bìu, tránh ngâm bồn nước nóng quá lâu hoặc đặt laptop lên đùi khi làm việc trong thời gian dài, vì những điều này có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh tinh ở tinh hoàn và suy giảm sức khoẻ tinh trùng.
Việc thăm khám sức khỏe sinh sản định kỳ giúp nam giới phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khi có các triệu chứng bất thường như rối loạn chức năng tình dục, đau tinh hoàn hoặc sưng viêm… việc thăm khám kịp thời giúp phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý liên quan, hạn chế nguy cơ biến chứng gây vô sinh.
Đặc biệt, với những trường hợp gặp khó khăn trong việc thụ thai dù có quan hệ tình dục đều dặn và không dùng biện pháp tránh thai trong vòng 6 tháng đến 1 năm, cả hai vợ chồng nên thăm khám sớm để được kiểm tra và có phác đồ điều trị kịp thời.
Việc chẩn đoán sớm các bệnh lý có nguy cơ đe dọa đến sức khỏe sinh sản nam giới, bao gồm giãn tĩnh mạch thừng tinh, rối loạn hormone hay tắc nghẽn ống dẫn tinh… giúp tăng cơ hội điều trị thành công. Tuỳ vào nguyên nhân và tình trạng sức khoẻ của người bệnh, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp như điều trị nội khoa, phẫu thuật, liệu pháp hormone hoặc dùng đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản giúp nam giới vô sinh có thể thành công thực hiện thiên chức làm cha của mình.
>> Xem thêm: Vô sinh nam có chữa được không?
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVFTA) tự hào là đơn vị tiên phong cập nhật và ứng dụng kỹ thuật, công nghệ hiện đại trong điều trị vô sinh hiếm muộn ở cả nam giới và nữ giới. Quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm cùng sự hỗ trợ của hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại giúp chẩn đoán nhanh, can thiệp điều trị kịp thời những vấn đề vô sinh đồng thời cải thiện khả năng có con thành công.
Đặc biệt, với sự kết hợp chặt chẽ giữa chuyên khoa Nam học bên trong trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh tự tin có thể điều trị song song và toàn diện các vấn đề hiếm muộn nam và hiếm muộn nữ. Từ đó lên phác đồ điều trị toàn diện nhất, giúp các cặp đôi nâng cao tỷ lệ mang thai thành công và sinh con khoẻ mạnh.
Nam giới có nhu cầu thăm khám và kiểm tra các dấu hiệu nghi ngờ vô sinh nam tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh, vui lòng liên hệ đến thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, việc nhận biết và hiểu rõ các nguyên nhân gây vô sinh ở nam có thể giúp nam giới chủ động phòng tránh và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe sinh sản của mình một cách tốt nhất. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc băn khoăn nào về các dấu hiệu bất thường ở khả năng sinh sản, các quý ông đừng ngần ngại liên hệ đến Hotline hệ thống BVĐK Tâm Anh để được hỗ trợ, tư vấn nhanh nhất.
