Giãn tĩnh mạch thừng tinh là vấn đề khá phổ biến trong Nam khoa, ước tính cứ 5 người nam sẽ có 1 người gặp phải tình trạng này. Đây được xem là vấn đề có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele) là tình trạng giãn nở bất thường của các đám rối tĩnh mạch trong bìu, khiến máu ứ đọng và làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng.
Mặc dù nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, một số nam giới có thể cảm thấy đau âm ỉ, khó chịu hoặc nhận thấy khối sưng trong bìu. Giãn tĩnh mạch tinh hoàn cũng được xem là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới, do ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng tinh trùng. (1)
Giãn tĩnh mạch tinh là vấn đề nam khoa khá phổ biến, bệnh thường được phát hiện ở nam giới trong độ tuổi từ 15-25 tuổi, ảnh hưởng đến khoảng 10-15% nam giới trưởng thành. Giãn tĩnh mạch thừng tinh gặp ở 40% nam giới vô sinh nguyên phát và gặp ở 80% nam giới vô sinh thứ phát.
Theo thống kê, hiện tượng giãn tĩnh tinh hoàn thường xuất hiện ở tinh hoàn bên trái, chiếm khoảng 90%. Khoảng 10% còn lại là các trường hợp mắc ở cả hai bên tinh hoàn. Chỉ khoảng 1% trẻ em nam dưới 10 tuổi mắc giãn tĩnh mạch thừng tinh.
>> Xem thêm: Các bệnh về tinh hoàn kèm nguyên nhân
Giãn tĩnh mạch thừng tinh được chia thành nhiều cấp độ khác nhau dựa trên mức độ giãn của các tĩnh mạch và triệu chứng lâm sàng. Mỗi cấp độ có những đặc điểm và yêu cầu điều trị khác nhau, và việc chẩn đoán chính xác sẽ giúp định hướng phương pháp can thiệp hiệu quả.
Phân độ Giãn tĩnh mạch thừng tinh:
Giãn tĩnh mạch thừng tinh dưới lâm sàng chỉ có thể phát hiện nhờ các biện pháp cận lâm sàng. Cần lưu ý rằng siêu âm chỉ phát hiện được khoảng 60% các trường hợp GTMTT, nên không phải lúc nào chẩn đoán cũng lệ thuộc vào siêu âm. Khám trực tiếp bằng tay bởi các bác sĩ nam khoa mới đóng vai trò quyết định.
Đến nay, nguyên nhân chính xác gây giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, một số giả thuyết cho rằng giãn tĩnh mạch tinh có liên quan đến tình trạng suy van tĩnh mạch, có bất thường tại vị trí đổ của tĩnh mạch tinh vào tĩnh mạch thận trái, hoặc có thể là các nguyên nhân gây tăng áp lực ổ bụng, chẳng hạn như khối u vùng tiểu khung, sau phúc mạc…
Hầu hết trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh không có triệu chứng và nhiều trường hợp chỉ phát hiện khi khám sức khỏe định kỳ. Những biểu hiện chủ yếu khiến người bệnh đến khám là:
Giãn tĩnh mạch thừng tinh không đe dọa tính mạng, tuy nhiên, khi bệnh diễn tiến nặng có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống của nam giới. Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam, ảnh hưởng đến khoảng 30-40% trường hợp vô sinh nguyên phát và làm suy giảm chất lượng tinh trùng do tăng nhiệt độ ở tinh hoàn.
Trong trường hợp có triệu chứng nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, phẫu thuật thắt tĩnh mạch là một phương pháp điều trị hiệu quả.
Bác sĩ Nguyễn Quang Vinh khuyến cáo nam giới nên sớm đến thăm khám với bác sĩ chuyên khoa khi xuất hiện các triệu chứng như đau âm ỉ, cảm giác nặng ở bìu, hoặc phát hiện bìu sưng, tinh hoàn nhỏ như trứng cút hoặc không cân xứng. Đặc biệt, nếu gặp khó khăn trong việc thụ thai dù có quan hệ tình dục đều đặn không dùng biện pháp tránh thai trong vòng 6 tháng đến 1 năm, cần kiểm tra ngay để xác định nguyên nhân và loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng khác.
Ngoài ra, nếu các triệu chứng kéo dài, gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, việc thăm khám kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng như vô sinh hoặc teo tinh hoàn và đảm bảo lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Quá trình chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh thường kết hợp nhiều phương pháp, cụ thể như:
Đây là bước đầu tiên trong chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh. Qua đó, bác sĩ sẽ kiểm tra trực quan vùng bìu và quan sát trạng thái vùng bìu khi nam giới nằm xuống và đứng lên.
Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân hít sâu, nín thở và rặn để làm tăng áp lực trong ổ bụng, giúp tĩnh mạch giãn bộc lộ rõ hơn, từ đó dễ dàng quan sát. Đây được gọi là nghiệm pháp Valsava, rất hữu ích trong việc chẩn đoán tình trạng giãn tĩnh mạch tinh ở cấp độ nhẹ.
Siêu âm tinh hoàn là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được sử dụng phổ biến giúp bác sĩ có cái nhìn chi tiết hơn về kích thước và sự giãn nở bất thường của đám rối tĩnh mạch tinh, đồng thời đánh giá được lưu lượng máu trong tinh hoàn. Đây là công cụ quan trọng trong các trường hợp khó chẩn đoán qua thăm khám lâm sàng.
Xét nghiệm này được thực hiện để đánh giá tác động của giãn tĩnh mạch thừng tinh đến khả năng sinh sản, giúp đo lường các yếu tố như số lượng, khả năng di động và hình dạng của tinh trùng. Lưu ý, người nam cần kiêng xuất tinh từ 2-7 ngày trước khi lấy mẫu thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ để đảm bảo kết quả thể hiện chính xác nhất.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ hormone sinh dục nam như testosterone. Sự mất cân bằng hormone có thể là một dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, bao gồm cả giãn tĩnh mạch thừng tinh..
Tùy vào cấp độ của bệnh và các triệu chứng người nam đang mắc phải mà bác sĩ sẽ có các chỉ định điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh phù hợp, chẳng hạn như:
Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi giãn tĩnh mạch thừng tinh không gây ra triệu chứng nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh sản, bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân thực hiện lối sống lành mạnh để giảm thiểu các triệu chứng, như:
Phẫu thuật điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh là phương pháp hiệu quả cho những trường hợp nghiêm trọng, búi tĩnh mạch tinh giãn ngoằn ngoèo gây mất thẩm mỹ hoặc các cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc mong con do nguyên nhân từ người chồng. Mục tiêu của cuộc phẫu thuật là thắt các tĩnh mạch giãn ở phía trên hoặc xung quanh tinh hoàn để ngăn dòng máu chảy ngược. Đây là phẫu thuật ngoại trú, thời gian thực hiện trong khoảng 90 phút. Bệnh nhân được gây tê tủy sống trong suốt quá trình thực hiện phẫu thuật, và có thể xuất viện sau 2-3 giờ.
Hầu hết các trường hợp đều hồi phục hoàn toàn sau phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh trong vòng sáu tuần.
Hiện nay, không có cách phòng ngừa hoàn toàn giãn tĩnh mạch thừng tinh, tuy nhiên, nam giới có thể áp dụng một số biện pháp dưới đây để giảm nguy cơ mắc bệnh:
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của giãn tĩnh mạch thừng tinh, bác sĩ có thể quyết định có cần điều trị hay không. Nếu giãn tĩnh mạch thừng tinh ở mức độ nhẹ, không gây đau, khó chịu hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, việc điều trị có thể không cần thiết và bệnh nhân chỉ cần theo dõi sức khỏe định kỳ.
Tuy nhiên, nếu giãn tĩnh mạch thừng tinh ở mức độ nặng và không được điều trị, tinh hoàn có nguy cơ bị tổn thương vĩnh viễn. Tình trạng này có thể gây suy giảm chức năng tinh hoàn, bao gồm giảm sản xuất tinh trùng và testosterone, dẫn đến vô sinh hoặc các vấn đề về sức khỏe sinh sản. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị sớm đối với những trường hợp giãn tĩnh mạch thừng tinh nghiêm trọng hoặc có triệu chứng rõ rệt.
Người bị giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn có thể chơi thể thao, tuy nhiên nên ưu tiên các bộ môn nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga… để tăng cường lưu thông máu mà không gây áp lực lên vùng bụng và bìu. Tránh các bộ môn gắng sức như nâng tạ, chạy bộ cường độ cao hoặc các bài tập cardio có thể làm tăng áp lực lên tĩnh mạch, khiến tình trạng giãn tĩnh mạch tinh nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, nam giới nên sử dụng quần lót hỗ trợ khi vận động và thường xuyên lắng nghe cơ thể, nếu cảm thấy đau hoặc khó chịu hãy ngừng tập và nghỉ ngơi. Sau phẫu thuật giãn tĩnh mạch, cần tránh các hoạt động mạnh trong ít nhất 3 tuần và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi trở lại tập luyện.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể gây vô sinh ở nam giới, đặc biệt nếu tình trạng này không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến của vô sinh nam, vì tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh làm tăng nhiệt độ ở bìu, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng, khiến số lượng, chất lượng, và khả năng di động của tinh trùng bị suy giảm, làm giảm khả năng thụ thai.
Tuy nhiên, không phải tất cả nam giới bị giãn tĩnh mạch thừng tinh đều dẫn đến vô sinh, một số người vẫn có thể có con bình thường. Điều trị phẫu thuật thắt tĩnh mạch thừng tinh được chứng minh là giúp cải thiện chất lượng tinh trùng và tăng cơ hội thụ thai ở nhiều trường hợp.
Để đặt lịch thăm khám và kiểm tra các dấu hiệu nghi ngờ giãn tĩnh mạch thừng tinh với các chuyên gia, bác sĩ Nam khoa – Hiếm muộn tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF Tâm Anh, quý khách có thể liên hệ đến thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một tình trạng phổ biến ở nam giới, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ tác động của bệnh và chủ động thăm khám sớm không chỉ giúp ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng mà còn bảo vệ sức khỏe tổng thể và khả năng sinh sản của nam giới.
