Hội chứng quá kích buồng trứng là biến chứng có thể gặp phải khi người phụ nữ sử dụng thuốc kích thích buồng trứng trong hỗ trợ sinh sản. Việc nhận biết sớm dấu hiệu quá kích buồng trứng sau chọc hút trứng giúp ngăn chặn biến chứng nghiêm trọng, kiểm soát tốt các triệu chứng mà nhanh chóng hồi phục. Dưới đây là 9 dấu hiệu quá kích buồng trứng sau khi chọc hút trứng chị em cần lưu ý.
Bài viết có sự tư vấn chuyên môn của Bác sĩ Lê Xuân Nguyên – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh, TP HCM.
Nguyên nhân gây quá kích buồng trứng thường xuất phát từ việc buồng trứng đáp ứng quá mức với thuốc kích thích buồng trứng. Kích thích buồng trứng là một khái niệm quen thuộc với những cặp vợ chồng đang điều trị vô sinh hiếm muộn. Đây là bước quan trọng trong các quy trình hỗ trợ sinh sản, đặc biệt là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) nhằm giúp người phụ nữ có đủ trứng/nang noãn để tạo phôi hoặc sẵn sàng đón nhận tinh trùng trong thụ tinh nhân tạo (IUI). (1)
Thuốc kích trứng sẽ thường có ở dạng thuốc tiêm hoặc thuốc uống. Khi các nang trứng đáp ứng quá mức với thuốc kích trứng sẽ giải phóng các chất hóa học vào máu, làm tăng tính thấm thành mạch và thoát dịch từ lòng mạch máu vào ổ bụng. Với những trường hợp quá kích buồng trứng nặng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan như thận, gan, phổi…, trường hợp nặng có thể gây có thể gây tràn dịch màng phổi, màng tim, thậm chí là tử vong nhưng rất hiếm gặp.
>> Xem thêm: Có nên kích trứng 2 chu kì liên tiếp khi điều trị HTSS không?
Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) có thể xảy ra vào giai đoạn sớm trong vòng 9 ngày sau chọc hút trứng, hoặc giai đoạn muộn kể từ ngày thứ 10 sau chọc hút trứng. Thông thường các triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng thường ở mức độ nhẹ. Khoảng 10% bệnh nhân thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm IVF có hội chứng quá kích buồng trứng nhẹ và chưa đến 1% bệnh nhân cần nhập viện vì các triệu chứng nghiêm trọng.
Các dấu hiệu quá kích buồng trứng sau chọc hút trứng cần lưu ý bao gồm:
Các triệu chứng đau bụng có thể tăng tiến từ nhẹ đến nặng theo mức độ của hội chứng quá kích buồng trứng.
>> Xem thêm: Sau khi chọc hút trứng bị đau chướng bụng có sao không? [GIẢI ĐÁP]
Quá kích buồng trứng khiến chất lỏng tích tụ trong khoang bụng, kích thước buồng trứng to lên có thể tạo áp lực lên dạ dày và ruột. Áp lực này có thể cản trở hoạt động bình thường của các cơ quan tiêu hóa, gây ra triệu chứng đầy hơi và khó tiêu. (2)
Quá kích buồng trứng có thể gây viêm và kích ứng niêm mạc ruột và các cơ quan trong khoang bụng. Tình trạng viêm này có thể làm thay đổi sự hấp thụ nước và điện giải trong ruột, dẫn đến tiêu chảy. Kích ứng ruột cũng có thể làm tăng nhu động ruột và gây tiêu chảy.
Trong hội chứng quá kích buồng trứng, tăng áp lực đi kèm với giảm thể tích tuần hoàn do thoát mạch sẽ dẫn đến rối loạn chức năng và suy đa cơ quan, dẫn đến giảm tươi máu đến thận. Kết quả là thận tạo ra ít nước tiểu hơn, gây ra tình trạng giảm nhu cầu đi tiểu. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng cần được xử lý y tế ngay lập tức.
Việc tăng cân không chỉ là một triệu chứng phụ mà còn là chỉ báo quan trọng về mức độ nghiêm trọng của tình trạng quá kích buồng trứng. Tăng cân nhẹ, thường là 2-3 kg trong vòng vài ngày, thường được xem là dấu hiệu của OHSS mức độ nhẹ đến trung bình. Trong giai đoạn này, sự tăng cân chủ yếu là do cơ thể giữ nước nhiều hơn bình thường.
Tuy nhiên, nếu chị em nhận thấy mình tăng cân quá mức, chẳng hạn như 4-5 kg hoặc thậm chí nhiều hơn trong vòng 3-5 ngày, đây là một dấu hiệu đáng báo động của OHSS nặng. Sự tăng cân nhanh chóng và đáng kể này không chỉ do giữ nước đơn thuần, mà chủ yếu là do tích tụ dịch trong khoang bụng và các mô khác trong cơ thể.
Cảm giác buồn nôn và nôn là những triệu chứng phổ biến của hội chứng quá kích buồng trứng. Các triệu chứng này xuất hiện do sự căng giãn và áp lực gia tăng trong ổ bụng, gây ra bởi buồng trứng sưng to và tích tụ dịch. Đặc biệt, khi dịch tích tụ nhiều, buồng trứng có thể chèn ép lên dạ dày và ruột, gây ra cảm giác khó chịu và buồn nôn.
Trong trường hợp nặng, việc nôn mửa có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải, làm trầm trọng thêm tình trạng của OHSS. Do đó, dù khó chịu, nhưng việc duy trì đủ nước và chất điện giải là cực kỳ quan trọng.
Có thể xảy ra khi chức năng phổi có thể bị tổn hại do buồng trứng phì đại và cổ trướng hạn chế cử động của cơ hoành. Các nguyên nhân khác có thể gây khó thở là các biểu hiện tương đối hiếm gặp của hội chứng quá kích buồng trứng chẳng hạn như tràn dịch màng phổi, phù phổi, xẹp phổi, tắc mạch phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) và tràn dịch màng ngoài tim.
Trong hội chứng quá kích buồng trứng, việc kích thước vòng bụng tăng lên là một dấu hiệu rõ rệt và dễ nhận thấy. Điều này xảy ra chủ yếu do hai yếu tố: buồng trứng sưng to và tích tụ dịch trong ổ bụng. Sau khi kích thích bằng buồng trứng bằng các thuốc nội tiết, buồng trứng có thể phình to từ kích thước bình thường 3cm lên đến 10-15cm.
Đồng thời, phản ứng viêm và tăng tính thấm mạch máu khiến dịch tích tụ nhanh chóng trong khoang bụng. Nhiều phụ nữ báo cáo vòng bụng tăng 5-10cm chỉ trong vài ngày, khiến quần áo trở nên chật chội, và trong trường hợp nặng, bụng có thể trông như đang mang thai 5-6 tháng.
Hiện tượng cô đặc máu có thể làm tăng đông máu và gây huyết tắc động mạch hay tĩnh mạch.
Nếu không được điều trị kịp thời, quá kích buồng trứng có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của bệnh nhân. Một số biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra bao gồm tràn dịch đa màng (màng phổi, màng ngoài tim..), mất cân bằng điện giải, suy thận thậm chí là tử vong nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả.
Do đó, việc theo dõi và điều trị quá kích buồng trứng là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn và sức khỏe của bệnh nhân trong quá trình điều trị hỗ trợ sinh sản.
Sau khi chọc hút trứng, có một số biện pháp được áp dụng để giảm nguy cơ phát triển quá kích buồng trứng và các biến chứng liên quan. Đầu tiên và quan trọng nhất, bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ và trung tâm hỗ trợ sinh sản.
Ngoài ra, bệnh nhân cần nắm vững thông tin về các triệu chứng của quá kích buồng trứng và báo cáo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu nào. Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu đạm, protein và chất xơ, uống đủ nước cũng được khuyến khích. Bên cạnh đó, tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ cũng có thể giúp cải thiện sự lưu thông máu và giảm nguy cơ phát triển quá kích.
Cuối cùng, việc thực hiện các biện pháp này cần được kết hợp với sự theo dõi chặt chẽ và hỗ trợ từ bác sĩ và nhân viên y tế. Bằng cách này, nguy cơ quá kích buồng trứng có thể được giảm thiểu và bệnh nhân có cơ hội đạt được kết quả tích cực trong quá trình điều trị hỗ trợ sinh sản.
>> Xem thêm: Ăn gì để giảm quá kích buồng trứng? 11 thực phẩm nên sử dụng
Tùy vào mức độ nặng nhẹ của quá kích buồng trứng mà bệnh nhân được chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:
Quá kích buồng trứng nặng mặc dù hiếm gặp nhưng tình trạng này có thể đe dọa đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của người bệnh. Vì vậy, chị em cần đến bệnh viện nếu có bất kỳ triệu chứng nào của hội chứng quá kích buồng trứng, đặc biệt khi đau bụng không giảm, đau bụng, đau ngực, khó thở hoặc nôn nhiều.
Với những bệnh nhân mắc quá kích buồng trứng nhẹ sẽ được điều trị ngoại trú, tuy nhiên bệnh nhân sẽ cần nhập viện nếu:
Để dự phòng quá kích buồng trứng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, bệnh nhân khi điều trị vô sinh cần lựa chọn cơ sở hỗ trợ sinh sản có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, kinh nghiệm kích thích buồng trứng thuần thục, có thể phát hiện các nguy cơ xảy ra quá kích buồng trứng trên từng bệnh nhân để có biện pháp xử trí phù hợp.
Bên cạnh đó, trung tâm có hệ thống trang thiết bị hiện đại, đáp ứng các kỹ thuật tiên tiến nhất hiện nay trong điều trị vô sinh sẽ giúp giảm tối đa nguy cơ quá kích buồng trứng cũng như biến chứng cho bệnh nhân hiếm muộn.
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ y bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn, sở hữu hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại, hệ thống phòng Lab đạt tiêu chuẩn ISO 5 nghiêm ngặt… triển khai đa dạng tất cả các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến nhất hiện nay, hiện thực hóa ước mơ bồng bế con yêu “chính chủ” của hàng triệu cặp vợ chồng hiếm muộn.
Để được tư vấn và hướng dẫn các bước chuẩn bị cho quá trình điều trị hiếm muộn với các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Quá kích buồng trứng là biến chứng có thể xảy ra khi sử dụng các thuốc kích trứng trong hỗ trợ sinh sản. Nhận biết các dấu hiệu quá kích buồng trứng sau khi chọc hút trứng giúp chị em có chuẩn bị tốt hơn trong hành trị điều trị hiếm muộn, giúp hành trình tìm con được suôn sẻ và an toàn.
