Hiếm muộn nam giới chiếm khoảng 40% nguyên nhân hiếm muộn ở các cặp vợ chồng và đang trở thành vấn đề sức khỏe sinh sản đáng lưu ý. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng có con tự nhiên mà còn tác động lớn đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của nhiều gia đình. Vậy hiếm muộn ở nam giới là gì? Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết sớm tình trạng này ở nam giới, từ đó giúp các cặp đôi chủ động thăm khám sớm, lựa chọn hướng điều trị phù hợp và tối ưu cơ hội đón con yêu.
Hiếm muộn ở phái mạnh là tình trạng người đàn ông trong độ tuổi sinh sản có đời sống tình dục bình thường, không sử dụng biện pháp tránh thai trong ít nhất 12 tháng nhưng vẫn không thể khiến vợ mang thai tự nhiên.
Tình trạng này được phân loại thành hai nhóm chính:
Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh, chiếm 7,7%, trong đó nguyên nhân từ phía nam giới chiếm tới 40%. Do đó, việc thăm khám sức khỏe sinh sản sớm sẽ giúp xác định rõ nguyên nhân, tối ưu hiệu quả điều trị điều trị vô sinh hiếm muộn.
>> Xem thêm: Khám hiếm muộn cần khám những gì?
Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Huy, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, nguyên nhân hiếm muộn ở nam giới có thể đến từ rối loạn nội tiết, vấn đề di truyền, lối sống hoặc bệnh lý mạn tính. Cụ thể:
Hệ nội tiết tố sinh dục nam đóng vai trò điều hòa quá trình sản xuất tinh trùng và khả năng sinh lý. Do đó, tình trạng rối loạn nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến đến ham muốn, giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, từ đó dẫn đến hiếm muộn ở phái mạnh.
Tinh trùng là yếu tố quyết định đến khả năng thụ thai tự nhiên. Khi tinh trùng có bất thường về số lượng, hình dạng hoặc khả năng di động, việc gặp trứng và thụ tinh sẽ trở nên khó khăn hơn. Một số trường hợp nam giới không có tinh trùng hoặc tinh trùng yếu là nguyên nhân trực tiếp gây hiếm muộn. Ngoài ra, sự xuất hiện của kháng thể kháng tinh trùng trong tinh dịch cũng có thể khiến tinh trùng bị tiêu diệt trước khi tiếp cận trứng.
Tình trạng này cũng có thể bắt nguồn từ tắc nghẽn ống dẫn tinh, khiến tinh trùng không thể thoát ra ngoài dù vẫn được sản xuất bình thường. Nguyên nhân tắc nghẽn ống dẫn tinh có thể do chấn thương, viêm nhiễm, phẫu thuật vùng bìu hoặc bẩm sinh không có ống dẫn tinh.
Xuất tinh ngược dòng là rối loạn hiếm gặp khiến tinh dịch đi ngược vào bàng quang thay vì xuất ra ngoài. Nam giới có thể nhận thấy hiện tượng nước tiểu đục sau khi xuất tinh hoặc không có tinh dịch sau khi đạt cực khoái. Mặc dù tinh trùng vẫn được sản xuất bình thường, nhưng việc xuất tinh ngược khiến chúng không thể di chuyển đến cơ quan sinh dục nữ, gây hiếm muộn ở nam giới.
Teo tinh hoàn là hiện tượng một hoặc cả hai tinh hoàn bị giảm kích thước, ảnh hưởng đến khả năng sinh tinh. Nguyên nhân phổ biến dẫn đến teo tinh hoàn là biến chứng sau quai bị, khi virus tấn công tinh hoàn, tổn thương mô và giảm chức năng sản xuất tinh trùng. Ngoài ra, các bệnh lý mạn tính, chấn thương vùng bìu cũng có thể gây teo tinh hoàn. Nếu không điều trị sớm, người bệnh có nguy cơ rối loạn nội tiết tố và mất hoàn toàn khả năng sinh sản.
Tinh hoàn ẩn cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiếm muộn nam giới. Dị tật này xảy ra khi một hoặc cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống bìu trong giai đoạn bào thai. Đặc biệt, nếu tinh hoàn nằm ở ổ bụng không được phát hiện sớm có thể giảm khả năng sinh tinh, tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn, gây hiếm muộn nam.
Lỗ tiểu lệch thấp là dị tật bẩm sinh xảy ra khi niệu đạo mở ra ở vị trí thấp hơn bình thường. Tình trạng này khiến đường xuất tinh bị lệch hướng, tinh trùng khó tiếp cận cổ tử cung của người phụ nữ, làm giảm khả năng thụ thai.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là sự giãn bất thường của đám rối tĩnh mạch sinh tinh, là nguyên nhân phổ biến gây hiếm muộn nam giới. Cơ chế chính gây tổn thương tinh trùng là do tăng nhiệt độ cục bộ tại tinh hoàn và tăng cường stress oxy hóa (sản sinh quá mức các gốc tự do ROS) do máu tĩnh mạch ứ đọng và trào ngược. Hai yếu tố này trực tiếp làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng tinh trùng (giảm số lượng, giảm độ di động và tăng tỷ lệ dị tật).
Các bệnh lý như viêm tinh hoàn, bệnh lây qua đường tình dục, nhiễm trùng đường tiết niệu,… có thể gây tổn thương hệ sinh dục nam, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh. Tình trạng viêm kéo dài còn dẫn đến giảm testosterone, đau khi xuất tinh và rối loạn cương dương, khiến việc thụ thai tự nhiên trở nên khó khăn.
Một số rối loạn di truyền gây hiếm muộn nam giới thường gặp như hội chứng Klinefelter, Kallmann hoặc đột biến gen CFTR làm ảnh hưởng đến sự phát triển và chức năng của tinh hoàn. Các rối loạn có thể dẫn đến giảm sản xuất tinh trùng hoặc vô tinh.
Ung thư tinh hoàn không chỉ đe dọa tính mạng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản. Khối u hoặc quá trình điều trị (hóa trị, xạ trị) đều có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, gây hiếm muộn. Do đó trước khi điều trị, bệnh nhân thường được tư vấn lưu trữ tinh trùng để bảo tồn khả năng sinh sản.
Ngoài các nguyên nhân bệnh lý trên, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ hiếm muộn ở nam giới, bao gồm:
Dấu hiệu nhận biết người nam gặp tình trạng hiếm muộn rõ ràng nhất là không thể có con sau hơn 12 tháng quan hệ đều đặn, không dùng biện pháp tránh thai. Ngoài ra, một số dấu hiệu có thể cảnh báo các vấn đề sức khỏe sinh sản ở nam giới, nên đi khám ngay. Cụ thể:
Việc chẩn đoán và điều trị tình trạng hiếm muộn ở nam giới có thể được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín. Cụ thể:
Trong quá trình thăm khám hiếm muộn ở nam giới, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm và kỹ thuật sau để chẩn đoán chính xác nguyên nhân dẫn đến tình trạng này
Nhờ tiến bộ y học, điều trị vô sinh hiếm muộn hiện nay đạt được hiệu quả cao, kể cả với trường hợp vô tinh. Phác đồ điều trị được xây dựng dựa trên nguyên nhân cụ thể, mức độ rối loạn sinh tinh và thể trạng của người bệnh.
Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVFTA, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhiều trường hợp nam giới có tinh trùng dị dạng, mất đoạn AZF hay hội chứng Klinefelter vẫn được điều trị thành công và có con ruột. Các chuyên gia đầu ngành cùng kỹ thuật tiên tiến tại IVFTA giúp mở ra cơ hội làm cha chính chủ cho nhiều người hiếm muộn.
Tình trạng này không chỉ xuất phát từ yếu tố bệnh lý mà còn chịu ảnh hưởng bởi lối sống và thói quen sinh hoạt. Dựa trên những yếu tố nguy cơ, bác sĩ khuyến nghị nam giới nên lưu ý một số điều sau nhằm hạn chế rủi ro hiếm muộn:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Vấn đề hiếm muộn nam có thể bắt nguồn từ các bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, rối loạn nội tiết tố, tắc nghẽn ống dẫn tinh hoặc từ những yếu tố lối sống như stress, hút thuốc, rượu bia, làm việc trong môi trường nóng bức hoặc độc hại. Khi xuất hiện bất thường về tinh dịch, rối loạn chức năng sinh lý hoặc chưa có con sau thời gian dài chung sống, nam giới nên thăm khám sớm tại các Trung tâm Hỗ trợ sinh sản uy tín.
