Mào tinh hoàn là một cấu trúc hình ống nhỏ nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng trong hệ sinh sản nam giới. Được ví như một “trạm trung chuyển” giữa tinh hoàn và ống dẫn tinh, vậy cấu tạo và vị trí của mào tinh hoàn ở đâu? Chức năng chính của bộ phận này là gì? Trong phạm vi bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc giải đáp chi tiết các thắc mắc này.
Mào tinh hoàn hay còn được gọi là mào tinh (Epididymis) là một ống cuộn dài, có dạng chữ C nằm dọc theo mặt sau của mỗi bên tinh hoàn. Dù chỉ là một cấu trúc nhỏ nhưng mào tinh có vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống sinh sản nam giới.
Chức năng của mào tinh hoàn là biến đổi tinh trùng không di động và không có khả năng thụ tinh thành tinh trùng trưởng thành. Quá trình trưởng thành tinh trùng tại mào tinh vẫn chưa được hiểu rõ về cơ chế. Mào tinh chế tiết các protein và những phân tử khác tạo thành dịch trong ống mào tinh, phủ trùm tinh trùng. (1)
Các thành phần của dịch mào tinh cùng hoạt động để biến đổi tinh trùng và giúp tinh trùng trưởng thành.. Nếu mào tinh bị tổn thương hoặc không phát triển đầy đủ, tinh trùng không thể trường thành đúng cách, dẫn đến giảm khả năng sinh sản, thậm chí gây vô sinh ở nam giới.
Mào tinh hoàn được chia thành 3 phần chính, mỗi phần đảm nhiệm một chức năng riêng trong quá trình phát triển và vận chuyển tinh trùng.
Đây là phần trên cùng có kích thước rộng nhất, nằm gần đỉnh của tinh hoàn để tiếp nhận tinh trùng được sinh ra từ các ống sinh tinh. Tại đây, tinh trùng bắt đầu quá trình trưởng thành.
Phần thân mào tinh có đường kính hẹp hơn so với phần đầu, là nơi tinh trùng tiếp tục quá trình trưởng thành và hoàn thiện cấu trúc để chuẩn bị cho quá trình xuất tinh.
Là đoạn cuối của mào tinh hoàn có phần biểu mô mỏng nhất và lượng cơ trơn nhiều nhất. Đây là nơi lưu trữ tinh trùng đã trưởng thành vã sẵn sàng vận chuyển qua ống dẫn tinh để xuất tinh ra ngoài qua niệu đạo.
Về mặt giải phẫu, mào tinh hoàn có cấu trúc rất phức tạp, bao gồm:
2.1. Mô học
Mào tinh được bao phủ bằng mô xơ. Bên trong bao xơ mào tinh là một ống duy nhất, cuộn vòng, kết nối với tinh hoàn bằng các ống xuất. Ống mào tinh được lót bởi biểu mô giả tầng trên toàn bộ chiều dài của ống.
2.2. Mạch máu
Ở nam giới trưởng thành, mào tinh hoàn có dạng ống cuộn chặt, có chiều dài khoảng 3,8cm, tuy nhiên khi mở rộng, tổng chiều dài của mào tinh có thể lên đến 6-7m. (2)
Mào tinh hoàn nằm dọc theo mặt sau và phần trên của mỗi tinh hoàn, bên trong bìu. Qua hình ảnh giải phẫu, mào tinh có dạng chữ C nối với tinh hoàn ở phần đầu và tiếp tục nối với ống dẫn tinh ở phần đuôi. Vị trí này cho phép mào tinh thực hiện chức năng tiếp nhận, nuôi dưỡng, trưởng thành và vận chuyển tinh trùng một cách hiệu quả.
Một số bệnh lý tại mào tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới, có thể kể đến như:
Viêm mào tinh hoàn là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại ống cuộn phía sau tinh hoàn. Bệnh thường là hệ quả của các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, điển hình như chlamydia, lậu… thường xảy ra ở nam giới trong độ tuổi 14-35. Thời gian phát bệnh thường kéo dài khoảng 6 tuần, với các triệu chứng điển hình là đau dữ dội tại vị trí tinh hoàn, có thể kèm sưng, nóng đỏ và nặng vùng bìu.
Viêm mào tinh tuy không quá nguy hiểm ở mức độ cấp tính nhưng sẽ gây khó chịu ở vùng tinh hoàn, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày và chất lượng sống của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng viêm sẽ tiến triển thành mạn tính và gây nguy hiểm đến sức khỏe cũng như khả năng sinh sản của người bệnh.
Xoắn mào tinh hoàn là hiện tượng cực kỳ hiếm gặp và dễ nhầm lẫn với xoắn tinh hoàn, do đó bệnh nhân cần được cần siêu âm Doppler để chẩn đoán chính xác. Tương tự như xoắn tinh hoàn, xoắn mào tinh cũng cần được chẩn đoán và xử lý nhanh chóng để tránh làm tổn thương vĩnh viễn tại vị trí này.
Áp xe mào tinh hoàn là biến chứng hiếm gặp của viêm mào tinh do vi khuẩn gây ra dẫn đến hình thành ổ mủ bên trong mào tinh. Tình trạng này gây sưng đau dữ dội vùng bìu, kèm sốt cao và mệt mỏi toàn thân, người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm bằng các phương pháp phù hợp để bảo tồn chức năng sinh sản.
Lao mào tinh hoàn là một trong những bệnh cảnh hiếm gặp trong các trường hợp lao niệu đạo. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ làm cho tình trạng viêm tinh hoàn tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể cũng như tâm lý của người bệnh.
U nang mào tinh hoàn là sự xuất hiện một túi chứa đầy dịch hình thành trong mào tinh. Đây là tổn thương lành tính, phát triển chậm và thường không gây ra các triệu chứng rõ rệt. Người bệnh có thể tự sờ vào vùng bìu và cảm nhận một khối mềm, tròn, không đau ở phía trên tinh hoàn khi tắm. Trong trường hợp u nang có kích thước lớn gây chèn ép hoặc khó chịu, người bệnh cần đến thăm khám trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp điều trị phù hợp.
>> Xem thêm: Bị nang mào tinh hoàn kiêng ăn gì?
Ung thư mào tinh hoàn là bệnh lý ác tính hiếm gặp, chiếm khoảng 5% tổng số các khối u ác tính trong bìu và 0,003% tổng số loại ung thư ở nam giới. Để phân biệt với các tổn thương lành tính, bác sĩ thường chỉ định siêu âm bìu, xét nghiệm chất chỉ điểm ung thư và sinh thiết nếu cần. Các phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào loại ung thư và tình trạng sức khỏe của người bệnh, có thể bao gồm phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị.
>> Xem thêm: Teo mào tinh hoàn: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Bác sĩ Nguyễn Công Danh – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh khuyến cáo nam giới nên chủ động thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường như sau:
Việc thăm khám sớm để được kiểm tra, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, từ đó giúp nam giới tối ưu cơ hội điều trị, hạn chế biến chứng ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể và bảo tồn chức năng sinh sản lâu dài.
Đơn vị Nam khoa – Hiếm muộn, thuộc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh (IVF Tâm Anh) quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tự tin làm chủ những kỹ thuật hiện đại giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý nam khoa phổ biến, bao gồm viêm mào tinh hoàn, tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh… giúp người bệnh rút ngắn thời gian điều trị, sớm hồi phục, giảm nguy cơ tái phát.
Để biết thêm thông tin hoặc đặt lịch khám với các chuyên gia tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Mào tinh hoàn tuy là một bộ phận nhỏ nhưng giữ vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình trưởng thành và vận chuyển tinh trùng. Bất kỳ tổn thương nào xảy ra tại cơ quan này đều ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản của nam giới. Chính vì thế, việc nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường, thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa uy tín là điều kiện tiên quyết để nam giới chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình.
