Chuyển phôi là bước không thể thiếu đối với các cặp vợ chồng mong con đang thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm IVF. Nhưng chuyển phôi là gì, và quá trình này diễn ra như thế nào? Cùng tìm hiểu những thông tin chi tiết về chuyển phôi, đồng thời lắng nghe giải đáp từ chuyên gia về những thắc mắc phổ biến liên quan đến kỹ thuật này.
Bài viết có sự tư vấn chuyên môn của BSNT.CKI Đinh Thị Ngọc Ngân Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh, TP Hồ Chí Minh.
Chuyển phôi (trong khoa học gọi là ET- Embryo transfer) là kỹ thuật nằm trong quy trình thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), nhằm giúp đưa phôi thai đã được nuôi cấy ở môi trường phòng thí nghiệm vào buồng tử cung người mẹ để phôi có thể phát triển thành thai nhi khỏe mạnh.
Khi thực hiện kỹ thuật IVF, người phụ nữ sẽ được tiến hành kích thích buồng trứng và chọc hút trứng. Trứng sau khi chọc hút sẽ được kết hợp với tinh trùng ở môi trường phòng thí nghiệm để tạo thành phôi. Phôi hình thành sẽ được nuôi cấy trong khoảng từ ngày 3 đến ngày 5, ngày 6. Sau đó bác sĩ sẽ xác định được thời điểm thích hợp để tiến hành việc chuyển phôi vào buồng tử cung người phụ nữ. (1)
Chuyển phôi mang lại nhiều ưu điểm cho những cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên hoặc những cá nhân mong muốn được làm mẹ đơn thân bằng phương pháp IVF. Một số ưu điểm chính của quy trình chuyển phôi bao gồm:
Chuyển phôi là phương pháp hiệu quả để giải quyết vấn đề hiếm muộn khi các cặp vợ chồng cố gắng mang thai tự nhiên hoặc thụ tinh nhân tạo (IUI) không đạt được kết quả mong muốn.
Với việc chuyển phôi, các cặp vợ chồng hiếm muộn sẽ phải thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) với các bước: kích thích buồng trứng, chọc hút trứng, thụ tinh với tinh trùng ở môi trường phòng thí nghiệm, sau đó chuyển phôi vào buồng tử cung người vợ. Nhờ những tiến bộ trong IVF mà nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn có thể đón con yêu khỏe mạnh chính chủ.
Phôi trước khi chuyển sẽ được theo dõi về sự phát triển của phôi qua từng giai đoạn và lựa chọn những phôi có chất lượng tốt để ưu tiên chuyển trước, tăng tỷ lệ thành công.
Bên cạnh đó, kỹ thuật sàng lọc phôi hiện nay có thể tầm soát được hơn 2.000 dị tật bẩm sinh, giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn có thể sinh con khỏe mạnh, không mắc các bệnh lý về di truyền.
Việc thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) và chuyển phôi giúp mở ra cơ hội cho phụ nữ mong muốn làm mẹ đơn thân hoặc những cặp đôi đồng tính muốn có em bé.
Quá trình chuyển phôi thông thường sẽ được thực hiện vào ngày 18 – 20 của chu kỳ kinh nguyệt. Trước đó, chị em sẽ được sử dụng các phác đồ canh niêm mạc để đảm bảo niêm mạc tử cung đạt độ dày chuẩn, hình thái, môi trường tử cung tốt để thuận lợi giúp phôi làm tổ.
Bên cạnh yếu tố về niêm mạc thì sức khỏe tổng thể của người phụ nữ cũng ảnh hưởng đến thời gian chuyển phôi. Chị em trước khi chuyển phôi nên có chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và vận động hợp lý để tăng cường sức khỏe tổng thể để thuận lợi chuyển phôi và mang thai, sinh em bé khỏe mạnh.
BSNT.CKI Đinh Thị Ngọc Ngân nhận định, “để một em bé có thể phát triển khỏe mạnh trong tử cung cần có phôi tốt và nội mạc tử cung tiếp nhận phôi cũng phải tốt để có thể nuôi dưỡng phôi phát triển bình thường”.
Thời điểm chuyển phôi vào nội mạc tử cung phụ thuộc vào nhiều yếu tốt như độ dày của nội mạc tử cung, tính chất nội mạc tử cung quan sát trên siêu âm, khảo sát những biến đổi bên trong buồng tử cung như nội tiết, sự hoạt động của hệ vi khuẩn nội mạc tử cung… tất cả đều tác động đời thời điểm chuyển phôi. (2)
Bên cạnh đó, nếu người phụ nữ có những vấn đề có thể ảnh hưởng đến việc làm tổ của phôi như có polyp buồng tử cung, u xơ tử cung dưới niêm hoặc có bất thường khác ở tử cung như dính buồng tử cung, tử cung nhi hóa… thì bác sĩ sẽ giải quyết những vấn đề này trước khi chuyển phôi để tối ưu tỷ lệ thành công.
Thông thường, quy trình chuyển phôi sẽ có 3 giai đoạn bao gồm:
Bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định phác đồ chuẩn bị nội mạc tử cung. Thời gian chuẩn bị trước chuyển phôi kéo dài từ 2-3 tuần. Bệnh nhân đến khám vào ngày thứ hai của chu kỳ kinh nguyệt, bác sĩ sẽ siêu âm kiểm tra tử cung – buồng trứng và tư vấn phác đồ phù hợp cho mỗi bệnh nhân.
Chuẩn bị nội mạc tử cung có hai phương pháp chính, bao gồm: phác đồ có sử dụng thuốc và phác đồ không dùng thuốc (chuẩn bị nội mạc tử cung bằng chu kỳ tự nhiên).
Đối với phác đồ sử dụng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định thuốc uống hoặc thuốc tiêm. Thông thường, thời gian cho việc chuẩn bị nội mạc tử cung sẽ mất khoảng hai tuần và bệnh nhân cần tái khám từ 2 đến 3 lần trong khoảng thời gian này để siêu âm kiểm tra nội mạc tử cung.
Phác đồ chu kỳ tự nhiên thường được chỉ định cho những bệnh nhân có chu kỳ kinh nguyệt đều. Bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển của nội mạc tử cung bằng siêu âm và xét nghiệm nội tiết; từ đó xác định được thời điểm tối ưu để chuyển phôi cho bệnh nhân.
Progesterone là một loại nội tiết tố quan trọng giúp nội mạc tử cung sẵn sàng cho phôi làm tổ. Khi nội mạc tử cung đủ điều kiện, progesterone sẽ được sử dụng nhằm mở cửa sổ làm tổ và quá trình chuyển phôi sẽ diễn ra sau bốn đến sáu ngày sau đó.
Đối với giai đoạn trước chuyển phôi, chị em cần lưu ý sử dụng thuốc đúng liều, đúng thời gian mà bác sĩ chỉ định. Không mang nữ trang, dùng mỹ phẩm, nước hoa trong ngày thực hiện thủ thuật chọc hút trứng. (3)
Vào ngày chuyển phôi, chuyên viên phôi học sẽ rã đông các phôi được bác sĩ chỉ định. Sau đó, phôi sẽ được kiểm tra và đánh giá khả năng sống; trung bình trên 98% các phôi sẽ sống sau quá trình rã đông. Mặc dù vậy, bệnh nhân cũng cần hiểu rằng sẽ có những tình huống không mong đợi với một tỷ lệ rất nhỏ là toàn bộ phôi bị thoái hoá trong quá trình rã.
Bình thường, noãn được bảo vệ bởi một lớp màng gọi là màng trong suốt. Từ giai đoạn phôi phân chia (phôi ngày 3) đến giai đoạn phôi nang (phôi ngày 5 hoặc ngày 6), lớp màng này sẽ mỏng dần đi và phôi sẽ có cơ hội thoát màng. Kể từ thời điểm này, phôi bắt đầu có khả năng bám vào thành tử cung và phát triển thành bào thai.
Một số trường hợp như lớp màng trong suốt quá dày hoặc bệnh nhân được chuyển phôi trữ lạnh ở giai đoạn phôi phân chia (phôi ngày 3), nhằm hỗ trợ cho quá trình phôi thoát màng được diễn ra thuận lợi hơn, chuyên viên phôi học sẽ làm mỏng một phần trên lớp màng này nhằm tăng cơ hội có thai cho bệnh nhân.
>> Xem thêm: Chuyển phôi có đau không? Có gây mê không? Chuyên gia IVF giải đáp
IVF Tâm Anh TP.HCM quản lý chặt chẽ vấn đề đa thai để giúp người bệnh có thai kỳ an toàn. Vì vậy Trung tâm khuyến khích bệnh nhân chuyển một phôi để giảm tỷ lệ đa thai cũng như các biến chứng do thai kỳ đa thai gây ra.
Để thực hiện thao tác chuyển phôi, bác sĩ sẽ dùng một mỏ vịt đặt âm đạo và dưới hướng dẫn của siêu âm để quan sát đường đi của dụng cụ chuyển phôi là catheter. Phôi được đặt trên dụng cụ chuyển phôi và chuyển cho bác sĩ để đưa vào buồng tử cung của người phụ nữ. Sau khi phôi được chuyển thành công vào buồng tử cung các chuyên viên phôi học sẽ kiểm tra lại toàn bộ quy trình để xác nhận chuyển phôi thành công. Bệnh nhân sau chuyển phôi có thể ra về trong ngày.
Chị em cần nghỉ ngơi và có chế độ dinh dưỡng cân bằng, sinh hoạt điều độ và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Một số thuốc nội tiết được bác sĩ chỉ định sau chuyển phôi với mục đích tạo cho môi trường ở nội mạc tử cung phát triển và giúp phôi thuận lợi làm tổ.
Khoảng 11-13 ngày sau chuyển phôi, bệnh nhân sẽ làm xét nghiệm máu để kiểm tra có thai hay không. Nếu kết quả xét nghiệm thông báo có thai, 2-3 tuần sau bệnh nhân sẽ được làm siêu âm ngã âm đạo để xác định và đánh giá tình trạng của thai.
>> Xem thêm: Hướng dẫn cách đặt thuốc sau chuyển phôi IVF đúng tư thế từ A-Z
Hình ảnh quá trình chuyển phôi vào tử cung của người phụ nữ sẽ được hiện dựa trên màn hình siêu âm. Dưới đây là một số hình ảnh mô phỏng quá trình phôi được chuyển vào tử cung khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm IVF.
Có 2 hình thức phổ biến để chuyển phôi là chuyển phôi tươi (bệnh nhân được chuyển phôi vào ngay chu kỳ điều trị đầu tiên) và chuyển phôi trữ (phôi sẽ được trữ lạnh và sử dụng để chuyển phôi cho các chu kỳ sau).
Theo các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ thành công với chuyển phôi trữ và chuyển phôi tươi là tương đương nhau. Việc chuyển phôi tươi hay trữ sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng phôi, điều kiện của nội mạc tử cung…
Vì vậy để nâng cao tỷ lệ chuyển phôi thành công, IVF Tâm Anh luôn có sự phối hợp chặt chẽ và song song giữa y học và sinh học, giữa bác sĩ hiếm muộn nam-nữ và chuyên viên phôi học. Việc phối hợp chặt chẽ trong điều trị, áp dụng các phác đồ cá thể hóa cùng kỹ thuật, trang thiết bị phòng Lab hiện đại giúp bệnh nhân được điều trị đúng hướng, phôi được nuôi cấy, theo dõi trong môi trường tối ưu.
>> Xem thêm: Tuy nhiên quy trình chuyển phôi cũng sẽ có rủi ro gặp nguy cơ thất bại, các cặp vợ chồng làm IVF có thể nhận biết các dấu hiệu chuyển phôi không thành công để từ đó chuẩn bị sẳn sàng tâm lý cho những cơ hội sau.
Bệnh nhân trước khi chuyển phôi được khảo sát các vấn đề về tử cung và các bệnh lý liên quan để chắc chắn phôi khi được chuyển vào sẽ có môi trường phát triển thuận lợi nhất, từ đó nâng cao tỷ lệ chuyển phôi thành công.
Tại IVF Tâm Anh, với phác đồ điều trị toàn diện và kỹ thuật hiện đại, tỷ lệ thành công khi chuyển phôi luôn ở mức cao hàng đầu Việt Nam.
Làm gì để tăng tỷ lệ thành công chuyển phôi là điều mà các cặp vợ chồng hiếm muộn đều quan tâm. Có nhiều yếu tố từ chủ quan đến khách quan có thể tác động đến việc chuyển phôi trong đó chị em cần lưu ý một số yếu tố như:
>> Xem thêm: Chuyển phôi lần 2 cách lần 1 bao lâu?
Chuyển phôi ngày 3 hay chuyển phôi ngày 5 tốt hơn là vấn đề mà nhiều cặp vợ chồng thắc mắc. Phôi là sự kết hợp của trứng (của người phụ nữ) và tinh trùng (của người nam giới). Sau khi thụ tinh thành công, phôi sẽ phát triển từ giai đoạn tiền nhân đến giai đoạn phân chia (1-3 ngày) sau đó chuyển sang giai đoạn phôi dâu (khoảng 4 ngày) và chuyển đến giai đoạn phôi nang (ngày 5).
Theo bác sĩ Ngọc Ngân, xu hướng hiện nay là chuyển phôi ngày 3 hoặc chuyển phôi ngày 5. Phôi ngày 3 sẽ có khoảng từ 6-9 tế bào nhưng đến phôi ngày 5 thì lên đến hơn 200 tế bào. Bộ gen của phôi sẽ được kích hoạt mạnh mẽ từ giai đoạn phôi ngày 3, giúp chuyên viên phôi học có thể đánh giá được về chất lượng phôi và tiên lượng trong lựa chọn phôi.
Các thống kê cho thấy, phôi ngày 5 có sức sống tốt hơn so với phôi ngày 3, chuyển phôi ngày năm có tỷ lệ thành công cao gấp 1,35 lần so với việc chuyển phôi ngày 3. Bên cạnh đó, ở phôi ngày 5 có thể tiến hành sàng lọc sinh thiết phôi trong chẩn đoán di truyền tiền làm tổ (PGT) để lựa chọn những phôi khỏe mạnh.
Đặc biệt, tại IVF Tâm Anh, gần như 100% phôi được nuôi cấy bằng hệ thống tủ động học (time-lapse). Với hệ thống tủ nuôi cấy đặc biệt này có thể giúp quan sát các phôi liên tục những thay đổi nhỏ ở phôi mà không phải đưa phôi ra ngoài như các tủ nuôi cấy truyền thống trước đây.
Chuyển phôi là kỹ thuật an toàn, nhanh chóng, tuy nhiên vẫn tiềm ẩn một số tình huống không mong muốn như chảy máu âm đạo nhẹ, thay đổi trong việc tiết dịch âm đạo hoặc nguy cơ nhiễm trùng, nguy cơ có huyết khối tĩnh mạch gây tắc mạch máu… Các rủi ro này có thể xuất hiện do việc tăng kích thích nội tiết trong cơ thể khi điều trị IVF.
Đa thai được xem là một biến chứng đối với thai kỳ IVF. Với những cặp vợ chồng hiếm muộn, việc có một em bé khỏe mạnh là ước mơ và là đích đến đối với hành trình điều trị.
Tuy nhiên thai kỳ đa thai sẽ mang đến các rủi ro cho cả mẹ và thai nhi trong bụng vì vậy tại IVF Tâm Anh thai kỳ đa thai luôn được kiểm soát chặt chẽ bằng cách nỗ lực trong việc nuôi cấy phôi chất lượng ngày 5 và chỉ chuyển một phôi cho mỗi chu kỳ chuyển phôi.
Một số lưu ý về chăm sóc phụ nữ sau chuyển phôi là không nên tiếp xúc với nhiệt độ cao sau khi thực hiện chuyển phôi. Chị em cần tránh việc ngâm bồn nước nóng, xông hơi…
Chị em trước, sau khi chuyển phôi cần tránh tiếp xúc với môi trường có chứa hóa chất độc hại, khói thuốc lá… Sau chuyển phôi vợ chồng nên kiêng quan hệ tình dục từ 10-14 ngày để tránh gây ra những cơn co thắt ở tử cung và ảnh hưởng đến tự bám và làm tổ của phôi.
Sau chuyển phôi chị em cần bổ sung dinh dưỡng, không nên kiêng khem quá mức và nên tránh một số thức ăn cay, nóng, chua như tiêu, ớt… các đồ uống chứa chất kích thích như cà phê, bia, rượu…
>> Xem thêm: Sau chuyển phôi nên ăn gì và kiêng ăn gì? 15 thực phẩm cần nhớ
Bổ sung thêm chất xơ từ rau, trái cây… để tránh táo bón sau chuyển phôi, uống đủ nước. Chị em cũng nên giữ tâm lý thoải mái, không nên thử thai quá sớm vì có thể gây nên tình trạng âm tính giả ảnh hưởng đến kết quả chuyển phôi.
IVF Tâm Anh luôn hỗ trợ và tư vấn chi tiết về quá trình chuyển phôi đối với các cặp vợ chồng hiếm muộn. Có nhiều yếu tố để ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công khi chuyển phôi trong đó có tay nghề bác sĩ, cơ sở điều trị.
Tại IVF Tâm Anh luôn chỉnh chu trong từng quy trình từ thăm khám, đưa phác đồ kích thích buồng trứng, chọc hút trứng, nuôi phôi và chuyển phôi. Kỹ thuật nuôi phôi ngày 5 cũng là sự khác biệt giúp nâng cao tỷ lệ bệnh nhân có thai sau chuyển phôi. IVF Tâm Anh sử dụng hệ thống nuôi phôi động học kết hợp trí tuệ nhân tạo AI tăng tỷ lệ nuôi phôi tốt và chọn lọc phôi.
Nhờ nỗ lực trong việc kết hợp điều trị hiếm muộn nam – hiếm muộn nữ – lab phôi học hiện đại, những mầm sống mới đang nảy mầm và phát triển mạnh mẽ tại IVF Tâm Anh, giúp các cặp vợ chồng vô sinh hạnh phúc đón con yêu về nhà.
Nếu có thêm những thắc mắc về vấn đề chuyển phôi khi thực hiện IVF, khác hàng có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Chuyển phôi là bước không thể thiếu khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin về quy trình chuyển phôi cũng như các vấn đề liên quan để các cặp vợ chồng có thể chuẩn bị tốt nhất cho việc chuyển phôi, sớm đón con yêu về nhà.
