Trong số các bệnh lý liên quan đến hệ sinh dục nam, teo mào tinh hoàn là một trong các tình trạng có thể dẫn đến vô sinh và các vấn đề sinh sản khác. Sự bất thường này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như viêm nhiễm, chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị đúng cách có thể giúp nam giới bảo vệ sức khỏe sinh sản cũng như thiên chức làm cha của mình trong tương lai.
Teo mào tinh hoàn là tình trạng mào tinh hoàn co rút làm giảm đáng kể kích thước so với bình thường (nhỏ hơn 4cm), dẫn đến suy giảm chức năng lưu trữ, vận chuyển và giúp tinh trùng trưởng thành, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản nam giới.
Teo mào tinh hoàn là tình trạng hiếm gặp, nhưng có thể ảnh hưởng đến nam giới ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, nhóm nam giới có tiền sử mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục là nhóm đối tượng có nguy cơ cao gặp tình trạng mào tinh hoàn bị teo.
Tình trạng teo mào tinh hoàn có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác nhau, trong đó phổ biến nhất bao gồm:
Nhiễm trùng là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mào tinh bị teo. Đặc biệt, các bệnh lý lây truyền qua đường tinh dục có thể gây viêm nhiễm đường sinh dục và lan đến mào tinh. Nếu không điều trị kịp thời, viêm nhiễm kéo dài có thể gây teo mô mào tinh hoàn. Theo nghiên cứu của World Health Organization (2021), khoảng 15-20% trường hợp teo mào tinh có nguyên nhân từ nhiễm trùng chưa được điều trị triệt để.(1)
Viêm mào tinh hoàn là tình trạng viêm nhiễm tại mào tinh do vi khuẩn hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, và là nguyên nhân trực tiếp gây teo mào tinh hoàn nếu không được điều trị kịp thời.
Chấn thương tại vùng bìu do tai nạn, chơi thể thao có thể làm tổn thương tinh hoàn, gây xuất huyết, tụ máu hoặc làm gián đoạn con đường cung cấp máu đến tinh hoàn. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến mào tinh hoàn bị teo.
Một số bất thường bẩm sinh, chẳng hạn như xơ nang hoặc các rối loạn di truyền khác có thể ảnh hưởng đến quá trình hình thành và hoàn thiện chức năng của mào tinh hoàn.
Khi nam giới lớn tuổi, tình trạng giảm nội tiết tố sinh dục sẽ gây suy sinh dục hay còn gọi là mãn dục nam. Lúc này, lượng testosterone giảm mạnh có thể làm tinh hoàn bị teo, đồng thời dẫn đến teo mào tinh hoàn.
Việc tiếp xúc lâu dài với các hoá chất độc hại như thuốc trừ sâu, kim loại nặng, dung môi công nghiệp… có thể gây tổn thương tế bào sinh tinh và mào tinh hoàn, dẫn đến teo mô và suy giảm chức năng sinh sản. Bên cạnh đó, sử dụng thuốc lá, lạm dụng rượu bia và chất kích thích cũng làm tăng nguy cơ gây teo mào tinh hoàn.
Nam giới bị teo mào tinh hoàn thường khó nhận biết vì không có các triệu chứng điển hình và dễ bị nhầm lẫn sang các vấn đề khác. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu đặc trưng gợi ý tình trạng bất thường liên quan đến mào tinh hoàn nam giới cần lưu ý, bao gồm:
Cảm giác đau và khó chịu ở vùng bìu, đặc biệt là vị trí mào tinh hoàn có thể thoáng qua hoặc âm ỉ kéo dài nhiều giờ, nhất là sau khi vận động mạnh hoặc quan hệ tình dục. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể lan ra cả vùng háng, thắt lưng hoặc phần bụng dưới.
Triệu chứng này không chỉ gợi ý tình trạng mào tinh hoàn bị teo mà có thể liên quan đến nhiều bệnh lý khác như giãn tĩnh mạch thừng tinh, viêm tinh hoàn,… Nam giới được khuyến cáo nên chủ động thăm khám với bác sĩ chuyên khoa ngay khi nhận thấy các triệu chứng này để kịp thời chẩn đoán và điều trị.
Trường hợp viêm mào tinh hoàn dẫn đến teo thường có dấu hiệu sưng đỏ, căng tức và nóng rát vùng bìu, đặc biệt tại vị trí mào tinh. Nếu không điều trị đúng cách, tình trạng viêm sẽ tiến triển nặng và dẫn đến teo mô.
Khó tiểu, tiểu buốt hoặc tiểu rắt là triệu chứng thường gặp trong một số trường hợp teo mào tinh hoàn do viêm nhiễm đường sinh dục.
Mào tinh hoàn giữ vai trò quan trọng trong quá trình trưởng thành và vận chuyển tinh trùng. Khi cơ quan này bị tổn thương, chức năng sẽ bị suy giảm dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Kết quả tinh dịch đồ cho thấy số lượng tinh trùng ít, tinh trùng yếu.
Khi mào tinh bị teo nhỏ hoàn toàn, con đường vận chuyển bị tắc nghẽn khiến tinh trùng không thể xuất hiện trong tinh dịch khi người nam xuất tinh, hay còn gọi là vô tinh, từ đó làm giảm khả năng thụ thai tự nhiên gây khó có con.
Teo mào tinh hoàn có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sinh sản của nam giới, bởi bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển, nuôi dưỡng và giúp tinh trùng trưởng thành trước khi xuất tinh. Khi mào tinh hoàn bị teo, tinh trùng không thể trưởng thành và di chuyển bình thường từ tinh hoàn ra ngoài. Điều này khiến tinh trùng bị giảm về sống lượng, chất lượng và khả năng di động. Ở một số trường hợp nặng có thể dẫn đến hiện tượng vô tinh (không có tinh trùng trong tinh dịch), khiến việc thụ thai tự nhiên gần như không thể.
Bên cạnh đó, kích thước mào tinh hoàn bị teo có thể xuất hiện kèm theo một số bệnh lý khác như viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn,… ảnh hưởng đến cả chức năng sinh sản lẫn tình dục. Chính vì vậy, khi phát hiện tình trạng teo mào tinh, người bệnh nên được thăm khám chuyên sâu và can thiệp sớm tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Nam học – Hiếm muộn để đánh giá khả năng sinh sản và lên phương án điều trị phù hợp.
Chẩn đoán teo mào tinh hoàn thường bao gồm khám lâm sàng, khai thác tiền sử bệnh và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc MRI giúp bác sĩ kiểm tra kích thước, cấu trúc của mào tinh hoàn nhằm phát hiện các bất thường.
Ngoài ra, xét nghiệm phân tích tinh dịch đồ có thể được chỉ định nhằm đánh giá số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, từ đó gợi ý một số tình trạng liên quan đến khả năng sinh sản của người nam.
Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị teo mào tinh hoàn phù hợp, chẳng hạn như:
Trong các trường hợp teo mào tinh hoàn xuất phát từ nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm kéo dài, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng và thuốc chống viêm để giảm các triệu chứng sưng và đau. Lưu ý, trong quá trình điều trị, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định loại thuốc và liều lượng của bác sĩ, tránh tự ý ngưng thuốc hoặc cắt giảm liều lượng để tránh ảnh hưởng đến kết quả điều trị.
Với những bệnh nhân có mào tinh hoàn bị teo do chấn thương, bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật để sửa chữa tổn thương mô, loại bỏ mô xơ hoá hoặc nối lại các ống dẫn bị tắc nhằm khôi phục dòng lưu thông của tinh trùng.
Nhiều nam giới bất ngờ nhận được kết quả vô tinh do mào tinh hoàn bị teo và lo lắng khả năng làm cha của mình trong tương lai. Thực tế cho thấy, những trường hợp không có tinh trùng do teo mào tinh hoàn vẫn còn cơ hội được làm cha nhờ kỹ thuật vi phẫu micro-TESE. Đây được xem là phương pháp điều trị “vàng” cho nhóm bệnh nhân vô sinh nam do có tổn thương ở tinh hoàn hoặc mào tinh hoàn.
Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh, kỹ thuật vi phẫu micro-TESE được thực hiện và mang lại kết quả rất khả quan nhờ ưu điểm có thể “đến tận nơi, bắt tận cùng” giúp nâng cao tỷ lệ tìm thấy tinh trùng ở nhiều mặt bệnh. Mẫu tinh trùng sau khi thu được từ micro-TESE sẽ được tiến hành xử lý và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Bác sĩ Nguyễn Công Danh cho biết vẫn chưa có biện pháp nào được chứng minh có thể phòng ngừa teo mào tinh hoàn, tuy nhiên nam giới có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện các lưu ý sau:
Teo mào tinh hoàn không thể phục hồi trở lại một cách tự nhiên. Vì vậy nếu nam giới xuất hiện dấu hiệu mào tinh hoàn bị teo dù bất kể do nguyên nhân gì cần đi khám sớm và điều trị ngay.
Teo mào tinh hoàn có thể được điều trị với hai mục tiêu chính là loại bỏ nguyên nhân gây teo và bảo tồn, hỗ trợ chức năng sinh sản. Tùy theo nguyên nhân và tình trạng cụ thể của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp. Điều quan trọng là nam giới nên thăm khám sớm để tối ưu cơ hội điều trị thành công, tránh kéo dài để bệnh tiến triển nặng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe cũng như khả năng sinh sản trong tương lai.
Nam giới được khuyến cáo nên tìm hiểu thông tin về kích thước, hình dạng bình thường của tinh hoàn. Nếu cảm thấy tinh hoàn có những triệu chứng bất thường, tốt nhất nên đi khám sớm với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất.
Đơn vị hiếm muộn nam tại IVF Tâm Anh TP.HCM quy tụ chuyên gia, bác sĩ giỏi như ThS.BSCKII Dương Quang Huy, ThS.BS Lê Đăng Khoa, BS Nguyễn Công Danh, BS Nguyễn Quang Vinh với nhiều năm kinh nghiệm trong thăm khám và điều trị bệnh lý nam khoa, giúp nam giới mắc bệnh hiện thực hóa giấc mơ làm cha. Với xu hướng điều trị toàn diện và hiệu quả, IVF Tâm Anh cố gắng chắt chiu từng cơ hội dù là nhỏ nhất để các gia đình sớm đón con yêu về nhà.
Không những thế, các bác sĩ còn quan tâm đến việc nâng cao sức khỏe của người nam sau điều trị hỗ trợ sinh sản, giúp nam giới duy trì bản lĩnh phái mạnh và vun đây lửa ấm hôn nhân.
Để đặt lịch thăm khám và kiểm tra dấu hiệu teo mào tinh hoàn tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ đến trung tâm qua thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Teo mào tinh hoàn tuy là tình trạng hiếm gặp nhưng có thể tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sinh lý cũng như khả năng sinh sản của người nam nếu không được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Chính vì thế, điều quan trọng là nam giới cần nâng cao nhận thức về bảo vệ sức khỏe sinh sản, chủ động đi khám sớm khi có biểu hiện bất thường, không trì hoãn hoặc e ngại khi nói về các vấn đề “tế nhị”.
