Viêm tinh hoàn là một trong những bệnh nam khoa phổ biến, tình trạng viêm nhiễm này gây đau đớn và sưng tấy ở một hoặc cả hai tinh hoàn, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Nhận biết sớm các dấu hiệu viêm tinh hoàn, nắm rõ nguyên nhân và cách phòng tránh là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe khỏi căn bệnh này.
Viêm tinh hoàn là tình trạng một hoặc cả hai bên tinh hoàn bị viêm do nhiễm trùng hoặc tác nhân khác, gây sưng, đau và đôi khi đỏ, nóng tại vùng bìu.
Bác sĩ Nguyễn Quang Vinh – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh cho biết, tinh hoàn là cơ quan quan trọng trong hệ thống sinh dục nam, đóng vai trò sản xuất tinh trùng và hormone sinh dục nam testosterone. Nam giới trẻ tuổi từng quan hệ tình dục là nhóm đối tượng dễ mắc phải viêm nhiễm này.
Nếu không được chẩn đoán kịp thời và điều trị đúng cách, bệnh có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể và khả năng sinh sản của người bệnh.
Đây không phải là bệnh lý tinh hoàn thường gặp. Trên thực tế, tình trạng này thường xuất hiện kèm theo các bệnh lý khác, đặc biệt là viêm mào tinh hoàn. Các trường hợp viêm tinh hoàn đơn thuần khá hiếm gặp và chủ yếu thường liên quan đến biến chứng quai bị. (1)
Các viêm nhiễm tại tinh hoàn thường được chia thành hai loại hai loại, cụ thể là:
Vấn đề viêm tại cơ quan sinh dục nam này có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng tùy vào nguyên nhân và giai đoạn của bệnh. Một số dấu hiệu viêm tinh hoàn phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải bao gồm:
Các viêm nhiễm ở tinh hoàn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất là do nhiễm trùng đường tiết niệu, biến chứng quai bị và quan hệ tình dục không an toàn. Việc phân loại nguyên nhân gây bệnh giúp bác sĩ dễ dàng đánh giá nguy cơ và đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Căn nguyên tinh hoàn bị viêm do vi khuẩn thường là hệ lụy từ các bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc tình trạng viêm mào tinh hoàn. Các vi khuẩn này xâm nhập từ niệu đạo, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt rồi lan theo ống dẫn tinh đến tinh hoàn. Nếu không được điều trị sớm sẽ làm tăng nguy cơ viêm nhiễm ở cơ quan sinh sản này. (2)
Một số bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu có thể gây viêm gồm:
Vi khuẩn mumps thuộc họ Paramyxoviridae là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm tinh hoàn ở nam giới. Theo thống kê cứ 3 người bị quai bị sẽ có 1 người bị viêm ở tinh hoàn sau đó. Tỷ lệ nam giới mắc bệnh sau 4-7 ngày bị quai bị là khá cao.
Bên cạnh đó, những bệnh tự miễn khác cũng có thể gây ra viêm tại cơ quan này bao gồm:
Chấn thương trực tiếp vào vùng bìu, chẳng hạn như va đập mạnh khi chơi thể thao, tai nạn giao thông… có thể gây tổn thương mô tinh hoàn và sinh ra phản ứng viêm. Mặc dù ít gặp hơn so với các nguyên nhân nhiễm trùng, nhưng nguyên nhân viêm xuất phát từ chấn thương cần được theo dõi để tránh biến chứng như teo tinh hoàn, hoại tử…
Một số thủ thuật thực hiện qua niệu đạo như đặt ống thông tiểu hoặc ống nội soi vào bàng quang… cũng làm tăng nguy cơ viêm nhiễm tại khu vực tinh hoàn. Việc chăm sóc hậu phẫu đúng cách và theo dõi sát sau can thiệp có vai trò quan trọng giúp phòng ngừa biến chứng này.
Căn bệnh này có thể xảy ra với nam giới ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn thường thuộc các nhóm người đang bị bệnh quai bị. Trẻ trai thuộc độ tuổi từ 10 – 19 tuổi và những người chưa tiêm phòng vaccine phòng ngừa quai bị có khả năng cao mắc bệnh quai bị và tiến triển thành viêm ở tinh hoàn.
Mặc khác, tình trạng viêm cũng là bệnh do nhiễm trùng gây nên, do đó những người có hoạt động tình dục không an toàn dễ nhiễm trùng tiết niệu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Vấn đề viêm nhiễm ở tinh hoàn không phải bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng và rất hiếm khi ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người bệnh. Đặc biệt, nếu được điều trị sớm và đúng cách bệnh có thể được chữa khỏi dứt điểm hoàn toàn.
Tuy nhiên, bác sĩ Vinh khuyến cáo người bệnh không nên chủ quan, vì nếu chậm trễ trong điều trị, tình trạng viêm có thể gây ra nhiều triệu chứng như đau tinh hoàn, đau vùng bẹn và da bìu… ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, sụt giảm sức khỏe tinh thần của người bệnh.
Bên cạnh đó, tình trạng này nếu kéo dài hoặc tái phát nhiều lần sẽ khiến phạm vi viêm nhiễm lan rộng sang các cơ quan lân cận, từ đó dẫn đến nhiều biến chứng như:
Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ khám lâm sàng,bắt đầu bằng việc khai thác các thông tin bệnh sử, hỏi về các dấu hiệu mà người bệnh gặp phải. Tiếp theo, bác sĩ sẽ trực tiếp kiểm tra tình trạng tinh hoàn để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường như sưng, đau, dịch tiết từ dương vật… Tùy vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm một số chẩn đoán cận lâm sàng để đánh giá chính xác tình trạng bệnh, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Một số phương pháp cận lâm sàng phổ biến gồm:
Điều trị tình trạng này chủ yếu bằng cách ức chế tác nhân gây bệnh và giảm nhẹ các triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải. Phần lớn các trường hợp được điều trị nội khoa bằng thuốc đường uống kết hợp với chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
Nếu nguyên nhân xuất phát trừ các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục, bác sĩ sẽ tiến hành điều trị bệnh này trước khi điều trị vấn đề viêm để đạt hiệu quả tối ưu. Trong thời gian điều trị, người bệnh thường được yêu cầu nghỉ ngơi,hạn chế vận động mạnh để giảm áp lực lên tinh hoàn và giúp cơ quan này hồi phục nhanh hơn.
Phẫu thuật tinh hoàn là phương pháp điều trị được chỉ định trong những trường hợp viêm đã gây ra biến chứng như teo tinh hoàn, áp xe, tràn dịch màng tinh… Tùy vào biến chứng cụ thể, bác sĩ sẽ tiến hành các thủ thuật phù hợp. Ví dụ khi gặp biến chứng áp xe, bác sĩ sẽ rạch ổ áp xe để dẫn lưu ổ dịch và điều trị nhiễm trùng.
Đa phần các thủ thuật điều trị ngoại khoa đối với tình trạng viêm này ở tinh hoàn đều là tiểu phẫu, ít xâm lấn và không gây nguy hiểm. Người bệnh có thể về nhà sau khi thủ thuật kết thúc mà không cần lưu viện điều trị.
Để phòng ngừa tình trạng viêm nhiễm này, nam giới tốt nhất nên:
Vấn đề viêm này không thể tự khỏi mà cần được điều trị đúng cách. Với những trường hợp nhẹ có thể điều trị hoàn toàn bằng thuốc, tuy nhiên nếu tình trạng bệnh nghiêm trọng có thể vừa điều trị bằng thuốc vừa kết hợp với các can thiệp ngoại khoa theo chỉ định của bác sĩ.
Sau điều trị vẫn có thể tái phát viêm nếu nguyên nhân gây bệnh không được điều trị dứt điểm, hoặc người bệnh không tuân thủ đúng phác đồ điều trị. Việc tái khám đúng hẹn và điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ không chỉ tối ưu hiệu quả điều trị mà còn giảm thiểu nguy cơ bệnh tái phát.
Nam giới bị tình trạng này cần kiêng quan hệ tình dục trong suốt quá trình điều trị, nhất là các trường hợp do nguyên nhân nhiễm trùng, nhiễm khuẩn lây qua đường tình dục. Nếu quan hệ tình dục khi chưa điều trị dứt điểm sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát tán và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm hiện tại. Cách tốt nhất là nên kiêng quan hệ cho đến khi điều trị kết thúc, tham khảo ý kiến bác sĩ để biết được thời điểm phù hợp cho phép người bệnh trở lại sinh hoạt bình thường.
Về chế độ dinh dưỡng hàng ngày, người bệnh nên ưu tiên ăn các loại rau xanh, trái cây tươi chứa nhiều chất chống oxy hóa, vitamin C, vitamin K, chất xơ… giúp kháng viêm, hỗ trợ quá trình điều trị, tăng cường miễn dịch và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Bên cạnh đó, bác sĩ Vinh khuyến cáo nam giới nên hạn chế sử dụng thực phẩm có thể làm tăng phản ứng viêm như đường, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, đồ chiên rán, thức ăn cay nóng…
Nam giới được khuyến cáo nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay khi có các dấu hiệu bất thường như:
Việc thăm khám và điều trị kịp thời giúp giảm nguy cơ biến chứng đồng thời bảo vệ chức năng sinh sản của người bệnh.
Để đặt lịch thăm khám và kiểm tra sức khỏe tinh hoàn tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Viêm tinh hoàn là bệnh lý tiềm ẩn nhiều biến chứng ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống của nam giới nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nam giới nên chú ý quan hệ tình dục an toàn và tiêm vaccine phòng ngừa quai bị để chủ động bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ mắc bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ viêm nhiễm nào, hãy chủ động đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.
