Quai bị tuy là bệnh lành tính nhưng tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, đặc biệt là khả năng sinh sản của người bệnh. Vậy bệnh quai bị có lây không? Thời gian ủ bệnh là bao lâu trước khi phát triệu chứng? Những thắc mắc này sẽ được giải đáp chi tiết trong phạm vi bài viết dưới đây.
Quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính dễ lây lan nhanh do tiếp xúc với virus qua đường hô hấp như giọt bắn nướt bọt, dịch tiết mũi họng khi ho, hắt hơi, nói chuyện, đặc biệt trong khu vực đông người như trường học, ký túc xá, khu dân cư đông đúc… Khi một người mắc bệnh nhưng không được phát hiện và cách ly kịp thời, virus có thể phát tán trong môi trường và nhanh chóng lây sang những người xung quanh qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, dịch tiết hô hấp của người bệnh, ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện gần…
Theo thống kê, bệnh truyền nhiễm này phân bố rộng trên toàn cầu, tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở nơi có khí hậu thường xuyên mát hoặc lạnh, khu vực có đời sống chưa cao…
Tuy bệnh có thể tự khỏi trong đa số trường hợp, nhưng nguy cơ lây nhiễm của quai bị vẫn là mối lo ngại lớn trong cộng đồng. Chủ động phòng ngừa, nâng cao ý thức vệ sinh cá nhân và tiêm phòng đầy đủ, giúp ngăn chặn sự lan rộng của virus.
Bệnh truyền nhiễm này chủ yếu lây lan qua đường hô hấp, thông qua các con đường sau:
Sau khi tiếp xúc với mumps virus, người bệnh thường trải qua giai đoạn ủ bệnh kéo dài từ 2 – 3 tuần, trung bình khoảng 18 ngày. Virus tồn tại trong nước bọt của người bệnh trước khi khởi phát triệu chứng từ 3 – 5 ngày và sau khởi phát từ 7 – 10 ngày. Đây là khoảng thời gian lây truyền của bệnh.
Một tuần xung quanh ngày khởi phát là thời gian lây truyền bệnh mạnh mẽ nhất. Ngoài khu trú trong nước bọt, virus còn có trong phân và nước tiểu người bệnh từ 2 – 3 tuần.
Tỷ lệ mắc bệnh ở nam sẽ cao hơn ở nữ, tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi từ 2 – 12 chưa được tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh trước đó, cụ thể là nhóm trẻ mẫu giáo, trẻ học ở các trường tiểu học, trung học hoặc thanh niên, người lớn. (2)
Sau khi nhiễm virus từ 7 – 14 ngày, người bệnh sẽ có triệu chứng khó chịu, mệt mỏi, chán ăn, sốt, ớn lạnh, đau họng và đau bên góc hàm. Sau đó khoảng 3 ngày, tuyến mang tai bắt đầu sưng to và giảm dần trong khoảng 1 tuần. Người bệnh có thể sưng 1 hoặc cả 2 bên mang tai, tình trạng sưng không diễn ra cùng lúc, tuyến thứ 2 bắt đầu sưng khi tuyến 1 đã giảm sưng.
Vùng sưng của quai bị thường rất đặc trưng, vết sưng lan đến má, dưới hàm, đẩy tai lên trên và ra ngoài. Trong một số trường hợp có thể lan đến ngực gây phù trước xương ức. Người bệnh sẽ có cảm giác đau ở vùng bị sưng nhưng da tại vùng sưng không nóng và sung huyết.
Trong thời gian phát bệnh, người bệnh sẽ cảm thấy khó khăn khi nói chuyện và ăn uống. Tuy nhiên, có khoảng 25% bệnh nhân nhiễm virus này nhưng không có dấu hiệu rõ rệt nên rất khó kiểm soát và vô tình trở thành nguồn lây truyền bệnh cho những người xung quanh.
Nóng sốt kèm sưng tuyến mang tai là triệu chứng đặc hiệu của người nhiễm virus quai bị
Khi đã tiếp xúc với người mắc bệnh quai bị, bạn cần chủ động theo dõi sức khỏe và thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm càng sớm càng tốt.
Cách hiệu quả nhất để phòng bệnh cho trẻ là tiêm vaccine đầy đủ và đúng lịch. Vaccine giúp cơ thể trẻ tạo kháng thể chống lại virus và phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh. Trẻ nên được tiêm mũi đầu tiên từ 6 – 12 tháng tuổi, mũi thứ 2 lúc 12 – 15 tháng tuổi và tái chủng lúc 4 – 6 tuổi.
Người mắc bệnh có thể lây bệnh cho người khác trong khoảng từ 6 ngày trước khi có cơn toàn phát sưng tuyến mang tai cho đến 2 tuần sau khi có triệu chứng bệnh lý. Như vậy, sau khoảng 14 ngày, khả năng lây lan sẽ giảm dần và hết hoàn toàn khi người bệnh hồi phục.
Do đó, để tránh lây nhiễm cho người khác, người bệnh cần nghỉ ngơi và cách ly tại nhà tối thiểu 14 ngày, đồng thời đeo khẩu trang và giữ gìn vệ sinh cá nhân trong suốt thời gian hồi phục.
Người đã từng mắc bệnh sẽ không tái nhiễm nếu tiếp xúc với nguồn lây. Vì khi đã từng nhiễm virus, cơ thể sẽ sinh ra kháng thể trung hòa có tác dụng bảo bảo vệ và xây dựng miễn dịch suốt đời. Nhờ đó, họ khó có nguy cơ tái nhiễm, ngay cả khi tiếp xúc gần với nguồn lây.
Bác sĩ Nguyễn Công Minh – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, IVF Tâm Anh – Quận 8 cho biết, một khi đã mắc bệnh, virus có thể lây lan sang nhiều cơ quan khác trong cơ thể, đặc biệt là tinh hoàn. Biến chứng viêm tinh hoàn là một trong những biến chứng đáng lo ngại khi nam giới mắc bệnh quai bị, tình trạng này dẫn đến phù nề và xơ hóa ống sinh tinh, cuối cùng gây teo tinh hoàn làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, thậm chí khiến người nam đối mặt với nguy cơ vô sinh.
Để đặt lịch thăm khám hoặc tư vấn điều trị tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản (IVF Tâm Anh), quý khách vui lòng liên hệ qua thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng những thông tin từ bài viết trên đã giúp bạn đọc giải đáp được thắc mắc bệnh quai bị có lây không? Việc chủ động tiêm phòng vắc-xin và tuân thủ các biện pháp kiểm soát lây nhiễm sẽ góp phần quan trọng trong việc phòng bệnh và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.
