Trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản, tình trạng niêm mạc tử cung dày là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng đậu thai và quá trình phát triển của thai nhi. Ngoài ra, độ dày quá lớn còn là dấu hiệu cảnh báo rối loạn nội tiết hoặc tiềm ẩn một số bệnh lý phụ khoa nghiêm trọng cần được phát hiện sớm. Vậy nguyên nhân và dấu hiệu của tình trạng này là gì? Khi nào chị em nên thăm khám bác sĩ?
Niêm mạc tử cung dày là gì?
Niêm mạc tử cung dày là tình trạng tăng sinh lớp niêm mạc của tử cung, thường được xác định qua siêu âm. Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, lớp niêm mạc này được xem là dày khi đầu chu kỳ kinh đo độ dày niêm mạc > 10mm, giữa chu kỳ > 15mm ở phụ nữ chưa mãn kinh hoặc > 4mm ở phụ nữ mãn kinh.
Niêm mạc ở tử cung là lớp biểu mô trụ tuyến và mô đệm bao phủ mặt trong của buồng tử cung. Hàng tháng, dưới tác động của nội tiết sinh dục, lớp niêm mạc này sẽ dày lên để sẵn sàng nhận trứng thụ tinh làm tổ. Nếu sự thụ tinh không xảy ra, lớp niêm mạc sẽ tự bong ra và xuất hiện hiện tượng kinh nguyệt ở phụ nữ. Trong trường hợp trứng được thụ tinh làm tổ thành công, các hormone thai kỳ sẽ thúc đẩy niêm mạc dày lên nhằm tạo môi trường lý tưởng để phôi thai phát triển cũng như cung cấp chất dinh dưỡng nuôi thai.
Niêm mạc của tử cung dày có thể là nguyên nhân làm giảm khả năng mang thai của người phụ nữ
Độ dày niêm mạc tử cung thay đổi như thế nào theo chu kỳ kinh?
Độ dày niêm mạc của tử cung có xu hướng thay đổi theo từng giai đoạn của chu kỳ kinh, cụ thể được chia thành 3 giai đoạn như sau:
Giai đoạn vừa sạch kinh: Lúc này niêm mạc bắt đầu tái tạo lại nên độ dày chỉ khoảng từ 2-4mm.
Giai đoạn giữa chu kỳ kinh, trước thời điểm rụng trứng: Lúc này niêm mạc đã dày lên đáng kể, lên đến 10 – 14mm.
Giai đoạn sau rụng trứng và sắp đến kỳ kinh: Lớp niêm mạc khoảng 12-16mm. Nếu không có thai làm tổ thì lớp niêm mạc sẽ tự động bong ra tạo thành kinh nguyệt. (1)
Niêm mạc dày lên bất thường có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phần lớn có liên quan đến sự mất cân bằng nội tiết tố, đặc biệt là khi nồng độ hormone estrogen tăng lên quá nhiều trong khi đó lại thiếu hụt progesterone trong cơ thể, từ đó dẫn đến sự phát triển nhanh và quá mức.
Nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng nội tiết này đến từ hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn phóng noãn, tiền mãn kinh, phụ nữ sử dụng thuốc chứa estrogen liên tục… Khi đó, phụ nữ thường gặp phải hiện tượng rong kinh, cường kinh hoặc vô kinh thứ phát gây khó khăn trong quá trình thụ thai và sinh con.
Bên cạnh nguyên nhân chủ yếu đến từ rối loạn hormone, việc niêm mạc bị dày lên còn liên quan đến một số yếu tố nguy cơ bao gồm:
Béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây rối loạn nội tiết dẫn đến niêm mạc của tử cung dày
Dấu hiệu niêm mạc tử cung dày
Trong nhiều trường hợp, tăng sinh niêm mạc ở tử cung thường không gây ra triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện tình cờ qua siêu âm hoặc chụp MRI. Tuy nhiên nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nào dưới đây, chị em nên chủ động thăm khám với với bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và đánh giá chính xác tình trạng của mình:
Không ra kinh hoặc máu kinh nguyệt ra nhiều hơn hoặc kéo dài hơn bình thường.
Chu kỳ kinh nguyệt ngắn hơn 21 ngày hoặc dài hơn 35 ngày, tính từ ngày đầu của chu kỳ kinh đến ngày đầu tiên của kỳ kinh tiếp theo.
Ra máu âm đạo bất thường sau mãn kinh.
Niêm mạc tử cung dày có ảnh hưởng gì không?
Niêm mạc ở tử cung được ví như “mảnh đất màu mỡ” cho phôi thai bám chặt vào để làm tổ và phát triển thành thai nhi, do đó niêm mạc này không được quá dày hoặc quá mỏng. Nếu niêm mạc quá dày có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai kèm theo nhiều bệnh lý nguy hiểm liên quan đến sức khỏe sinh sản và nội tiết của người phụ nữ.
Khả năng sinh sản và thụ thai: Phụ nữ có thể khó mang thai nếu niêm mạc dày từ 20mm trở lên, nguyên nhân là vì lượng estrogen tiết ra nhiều khiến cho niêm mạc phát triển mạnh cản trở đến quá trình làm tổ và phát triển của phôi thai.
Nguy cơ ung thư niêm mạc tử cung: Tăng sản niêm mạc tử cung trong một số trường hợp có thể tiềm ẩn nguy cơ tiến triển thành ung thư. Việc chẩn đoán sớm có thể giúp can thiệp kịp thời và cải thiện tiên lượng điều trị.
Biến chứng xuất huyết ồ ạt và thiếu máu: Tình trạng dày lên ở bộ phận này làm gia tăng nguy cơ chảy máu âm đạo bất thường, đặc biệt là rong kinh hoặc ra máu giữa chu kỳ. Ở phụ nữ sau mãn kinh, xuất huyết âm đạo dù rất ít cũng cần được xem là dấu hiệu cảnh báo cần thăm khám ngay.
Tình trạng tăng sản niêm mạc tử cung có thể tiềm ẩn nguy cơ ung thư ở bộ phận này
Cách chẩn đoán niêm mạc tử cung dày
Việc chẩn đoán tăng sinh quá mức ở niêm mạc của tử cung ngoài việc thăm khám lâm sàng thì bác sĩ có thể chỉ định làm thêm một số phương pháp chẩn đoán chuyên sâu như:
Siêu âm qua ngả âm đạo: Siêu âm giúp kiểm tra chính xác độ dày niêm mạc của bạn. Bác sĩ sẽ sử dụng một đầu dò siêu âm nhẹ nhàng tiến vào âm đạo để ghi nhận hình ảnh trong buồng tử cung, thông qua hình ảnh hiển thị trên màn hình bác sĩ có thể đánh giá được độ dày và tính chất của niêm mạc tử cung.
Nội soi tử cung: Thông qua nội soi, bác sĩ sẽ quan sát được hình ảnh bề mặt niêm mạc tử cung, đánh giá màu sắc, tính chất, đồng thời phát hiện một số bất thường như viêm niêm mạc tử cung mạn tính, lạc nội mạc tử cung, dính buồng tử cung, polyp…
Chụp MRI: Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cao cấp hơn, được chỉ định trong những trường hợp không thể siêu âm qua ngả âm đạo hay trực tràng hoặc để đánh giá chuyên sâu hơn trong các trường hợp đa nhân xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, ung thư nội mạc tử cung,…
Sinh thiết niêm mạc tử cung: Phương pháp này vừa giúp cầm máu trong các trường hợp rong kinh, rong huyết ở phụ nữ độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh, vừa giúp đánh giá cấu trúc vi thể của niêm mạc tử cung, qua đó chẩn đoán xác định bệnh lý, đặc biệt trong những trường hợp nghi ngờ ung thư niêm mạc tử cung.
Khắc phục niêm mạc tử cung dày như thế nào?
Việc điều trị niêm mạc tử cung dày phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng nội tiết, thể trạng và nhu cầu sinh sản của người bệnh. Không chỉ điều trị các triệu chứng, mục tiêu lâu dài là phục hồi sự cân bằng nội tiết tố và đảm bảo môi trường nội mạc tử cung tối ưu cho quá trình thụ thai và làm tổ của phôi thai.
Một số cách khắc phục vấn đề này thường được bác sĩ chỉ định bao gồm:
Thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa: Việc thăm khám sớm giúp chị em tìm hiểu rõ nguyên nhân tại sao lớp niêm mạc lại dày quá mức, từ đó có cơ sở để bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất làm niêm mạc tử cung trở về độ dày lý tưởng.
Liệu pháp hormone: Thông thường bác sĩ sẽ điều trị bằng cách tái thiết lại sự cân bằng hormone trong cơ thể, từ đó giúp độ dày niêm mạc tử cung trở lại bình thường, nâng cao khả năng thụ thai.
Kiểm soát cân nặng: Hiện tượng này thường xảy ra ở phụ nữ béo phì, người mắc hội chứng buồng trứng đa nang… Do đó, các bác sĩ thường khuyến cáo chị em duy trì cân nặng hợp lý, bỏ thuốc lá và các chất kích thích.
Biện pháp phòng ngừa niêm mạc tử cung dày
Thay đổi một số yếu tố trong lối sống như ăn uống, vận động có thể cải thiện lưu lượng máu đến tử cung giúp tử cung khỏe mạnh hơn, từ đó hạn chế nguy cơ dẫn đến tình trạng này:
Duy trì cân nặng lý tưởng.
Áp dụng một chế độ ăn lành mạnh, cân bằng, ưu tiên thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất, chất xơ, axit béo thiết yếu và omega-3…
Bỏ rượu bia, thuốc lá, hạn chế sử dụng thực phẩm chứa caffein và đường.
Tập luyện thể dục thể thao với cường độ vừa phải.
Duy trì cân nặng lý tưởng và thói quen vận động mỗi ngày có thể giúp phòng ngừa tình trạng tăng sinh quá mức ở bộ phận này
Câu hỏi thường gặp
1. Niêm mạc tử cung dày có thể tự hết không?
Niêm mạc tử cung sẽ có xu hướng dày lên trong nửa đầu chu kỳ do tác động của hormone estrogen nhằm chuẩn bị cho quá trình làm tổ của phôi thai. Nếu không xảy ra quá trình thụ thai, lớp niêm mạc này sẽ tự bong ra tạo thành kinh nguyệt, sau đó bắt đầu một chu kỳ mới. Vì vậy, việc dày lên là do cơ chế tự nhiên có thể tự hết khi hành kinh.
Tuy nhiên trong trường hợp lớp niêm mạc dày bất thường do bệnh lý như tăng sản nội mạc tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang… thì không thể tự khỏi mà cần được điều trị đúng cách.
2. Ăn sầu riêng có làm dày niêm mạc tử cung không?
Hiện nay chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh ăn sầu riêng có thể làm dày niêm mạc tử cung. Tuy nhiên, việc ăn quá nhiều sầu riêng có thể gây tăng cân, rối loạn chuyển hoá, đây là những yếu tố gián tiếp ảnh hưởng đến nội tiết và sự dày lên bất thường của nội mạc tử cung.
3. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Chị em cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thăm khám ngay khi nhận thấy các biểu hiện sau:
Thời gian hành kinh kéo dài, ra máu nhiều bất thường hoặc không ra kinh.
Xuất huyết âm đạo ngoài kỳ kinh, đặc biệt với phụ nữ mãn kinh.
Chu kỳ kinh nguyệt không đều, kéo dài hơn bình thường.
Khó thụ thai trong vòng 6 tháng – 1 năm dù đã quan hệ tình dục đều đặn và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào.
Việc thăm khám và siêu âm định kỳ giúp chị em phát hiện sớm các bất thường tại lớp niêm mạc tử cung, từ đó có hướng xử trí phù hợp, ngăn ngừa biến chứng tiêu cực ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trong tương lai.
Nếu có thêm thắc mắc về các dấu hiệu bất thường, chị em có thể liên hệ đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF Tâm Anh để được các chuyên gia, bác sĩ giải đáp sớm nhất:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
108 Phố Hoàng Như Tiếp, Phường Bồ Đề, TP. Hà Nội
(Đ/c cũ: 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, TP. Hà Nội)
Niêm mạc tử cung dày là một trong những thách thức trong điều trị vô sinh hiếm muộn. Tuy nhiên với các phương pháp điều trị hiện đại, kinh nghiệm của bác sĩ có thể giúp chị em tối ưu việc điều trị và mang đến kết quả tốt nhất. Điều quan trọng là chị em cần thăm khám sớm để được kiểm tra, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, từ đó có hướng xử trí kịp thời.
Giri, S. K., Nayak, B. L., & Mohapatra, J. (2021). Thickened Endometrium: When to Intervene? A Clinical Conundrum. The Journal of Obstetrics and Gynecology of India, 71(3), 216–225. https://doi.org/10.1007/s13224-020-01415-4
